Zelfde eisen voor robot en mens
Face-to-face advies, hybride advies, robo-advies: de wetgeving rondom de zorgplicht maakt geen onderscheid tussen deze adviesvormen. Toch kennen geautomatiseerde adviesvormen specifieke risico’s en kansen. Hoe kijkt de autoriteit financiële markten (afm) hier tegenaan? En wat betekent deze automatisering voor de adviseur van vlees en bloed?
De markt voor financieel advies is aan een automatiseringsslag begonnen, vergelijkbaar met de ontwikkeling die enkele jaren geleden al is ingezet in de beleggingswereld. Daar is het inmiddels gemeengoed om zonder tussenkomst van een mens vermogensbeheer af te nemen. De volledige klantinventarisatie verloopt geautomatiseerd en de beslisregels aan de achterkant koppelen deze inventarisatie aan een beleggingsprofiel.
Ook in de adviesmarkt voor hypotheken en verzekeringen is deze automatisering in opkomst. Aan de ene kant van het spectrum bevindt zich robo-advies, waar het volledige adviesproces is geautomatiseerd. De enige rol van de mens is het (door-)ontwikkelen van het geautomatiseerde, zoals de algoritmes. Aan de andere kant bevindt zich het volledig face-to-face advies, waar technologie bijvoorbeeld wordt ingezet om scenario’s te visualiseren, maar waar de inventarisatie en het advies mensenwerk blijven. Een tussenvorm is het hybride advies: een deel van het adviesproces is geautomatiseerd, een deel wordt uitgevoerd door een mens.
Als toezichthouder, die alle adviesconcepten bekijkt vanuit het klantbelang, moeten we constateren dat de wetgeving qua zorgplicht geen onderscheid maakt tussen face-to-face advies en robo-advies. Toch kent robo-advies specifieke risico’s die ontwikkelaars in een vroegtijdig stadium het hoofd moeten bieden. Een voorbeeld is het detecteren van fouten in algoritmes. Het zorgvuldig ontwikkelen en grondig testen van een algoritme zijn essentieel om tot een passend advies te komen.
De gevolgen van fouten in een algoritme zijn groot. De fout wordt dan immers niet bij één klant gemaakt, maar bij alle klanten die door dit algoritme worden geadviseerd. Een foutieve koppeling tussen de inventarisatie en het gegeven advies kan betekenen, dat er in korte tijd honderden foutieve hypotheekadviezen gegeven worden, leidend tot honderden niet-passende hypotheken.
Tegelijkertijd biedt robo-advies veelbelovende kansen om de kwaliteit en toegankelijkheid van het advies te vergroten. Hoewel de ontwikkelkosten aanzienlijk kunnen zijn, zullen de kosten van robo-advies op termijn lager kunnen worden dan de kosten van fysiek advies. En een goed geprogrammeerd algoritme zal altijd adviezen van hoge kwaliteit geven, 24 uur per dag toegankelijk voor klanten. Dit is belangrijk, omdat het kan voorkomen dat klanten zonder enige vorm van begeleiding, execution only, een impactvol financieel product afsluiten. Met alle risico’s op toekomstige teleurstellingen van dien.
Ondanks deze voordelen, zal de robo-adviseur nog lang niet alles kunnen wat een adviseur van vlees en bloed kan. De eerste volledig geautomatiseerde initiatieven zijn immers product specifiek en gericht op niet-complexe klantsituaties. Integraal financieel advies, zeker bij complexe klantsituaties, is nog altijd de ‘competitive edge’ van de adviseur van vlees en bloed. Daarnaast zal lang niet iedere consument geadviseerd willen worden door een computer. De noodzaak van goed en toegankelijk face-to-face-advies blijft dus groot.
‘Integraal financieel advies is nog altijd de competitive edge van de adviseur’
Wat betekent de ontwikkeling van robo-advies voor het toezicht van de AFM? Enerzijds zal de AFM ook bij robo-advies controleren op ‘input en output’, oftewel: worden de zorgplichteisen van de klantinventarisatie nageleefd en is het gegeven advies passend? Anderzijds zal de AFM dit jaar vaker kijken naar de achterkant van concepten: hoe zijn de algoritmes en ITwaarborgen ingericht? Ons uitgangspunt is dat faceto-face en geautomatiseerde dienstverlening in het belang van de klant aan dezelfde kwaliteitseisen moeten voldoen.
In het voorjaar zal de AFM dit nader uiteenzetten in een visiedocument over robo-advies. Heeft u ideeën of vragen over toezichtsregels bij innovatieve dienstverlening? Neem dan contact op met innovationhub@afm.nl
Reactie toevoegen
Editie
Meer over
AFM: meerdere partijen op korrel in onderzoek naar overtredingen maatwerk bij hypotheken
De AFM had bij het onderzoek naar overtreding van de regels inzake maatwerk bij hypotheken drie partijen op de korrel, niet alleen de Rabobank die eind vorig jaar...
AFM jaarverslag 2023: digitale verleidingen meest riskant voor jongeren
Er is een aanpak nodig om gebruik van buy now, pay later (BNPL) door minderjarigen te stoppen. En sturing in cryptoapps kan leiden tot vaker en risicovol handelen....
AFM: aantal adviseurs en bemiddelaars met zelfstandige vergunning verder afgenomen
In 2023 heeft de AFM 240 vergunningen verleend aan financieel dienstverleners. Twintig aanvragen hebben uiteindelijk niet tot een vergunningverlening geleid. Daartegenover...
AFM en DNB schetsen uitgangspunten toezicht op AI
In een dinsdag verschenen rapport schetsen AFM en DNB uitgangs- en aandachtspunten te voor het vormgeven van het toezicht op artificiële intelligentie (AI)....
AFM: publicatie over Nxchange is in publiek belang
De AFM heeft Nxchange een aanwijzing gegeven vanwege het overtreden van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Nxchange schoot...
Vergunningplicht voor sommige aanbieders van groepsverzekeringen buiten de financiële sector
Bedrijven die groepsverzekeringen aanbieden aan hun klanten, hebben in bepaalde gevallen per 1 oktober 2025 een vergunning van de AFM nodig. Dat kan onder meer het...
Hypotheekbezitters vaak niet goed op de hoogte van kansen en risico’s
Een aanzienlijk deel van de huiseigenaren verwacht dat verzekeraars de kosten betalen als hun woning schade oploopt door funderingsproblemen of overstroming. Dat...
AFM: "Informeer pensioengerechtigde minstens maand vóór aanpassing variabel pensioen"
Van de huidige pensioenuitvoerders die een variabele uitkering bieden, informeert het merendeel zijn deelnemers nog steeds te laat voor de nieuwe uitkering. De AFM...
Ongeveer helft particuliere beleggers let op duurzaamheid
Bij particuliere beleggers die zelfstandig of met advies beleggen let ongeveer de helft soms of (bijna) altijd op de duurzaamheid van beleggingen die zij doen. Om...
Marktmonitor 2024 voor 6.300 adviseurs en bemiddelaars van start
De eerste groep adviseurs en bemiddelaars kan vanaf 12 februari de Marktmonitor (MMAB) voor 2024 invullen. Groep 2 vanaf 19 februari en groep 3 vanaf 26 februari....