"Overheid overschat financiële zelfredzaamheid"
Problematische schulden ontstaan mede doordat de overheid te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van burgers. Voor veel mensen zijn de regels te ingewikkeld, en bovendien wordt te weinig rekening gehouden met de psychologie van mensen. Dat staat in de Verkenning 'Eigen schuld? Een gedragswetenschappelijk perspectief op problematische schulden' die de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft gepubliceerd.
Volgens de WRR-Verkenning moet 'eigen verantwoordelijkheid' het uitgangspunt blijven. "Wel moeten we ons realiseren dat het burgers soms moeilijk wordt gemaakt om die verantwoordelijkheid ook waar te maken, dat niet iedereen in gelijke mate beschikt over de daartoe vereiste mentale kenmerken en vermogens, en dat psychologische mechanismen de zaken nog eens kunnen bemoeilijken. Goed beleid houdt hiermee rekening."
Aanbevelingen
De raad doet drie aanbevelingen. De overheid zou allereerst moeten voorkomen dat mensen nodeloos in financiële problemen komen door keuzes zo in te richten dat mensen relatief makkelijk zullen uitkomen bij de optie die voor hen financieel gezien waarschijnlijk het beste is (nudging). Een voorbeeld is het veranderen van de standaardoptie bij een huwelijk van ‘gemeenschap van goederen’ in ‘beperkte gemeenschap’.
Als mensen toch in problematische schulden (dreigen te) komen, moet er eerder contact worden gelegd tussen schuldenaar en hulpverlener. De problemen zijn dan nog beter hanteerbaar, en de schuldenaar zit wellicht nog niet zo in de stress en paniek dat hij minder goed in staat is tot helder denken. Dit kan door de schuldhulpverlening laagdrempeliger te maken en door meer werk te maken van vroegsignalering.
Als mensen hun schulden aan de overheid niet meer afbetalen, moet de overheid haar bijzondere bevoegdheden tot invordering zoveel mogelijk pas inzetten nadat is vastgesteld dat de betreffende schuldenaren ook beschikken over voldoende middelen. Anders kan het gevolg zijn dat schuldenaren onder het bestaansminimum uitkomen, en daardoor welhaast gedwongen zijn om nieuwe schulden te maken.
Reactie toevoegen
Dick-Jan Abbringh en Soler Berk: het einde aan zelfredzaamheid
"De overheid vindt dat mensen zelfredzaam moeten worden. Maar het resultaat hiervan is dagelijks zichtbaar aan de onderkant van de samenleving. Toenemende problemen...
Geen overheidsbank voor betalen en sparen
Het kabinet kan zich vinden in de analyse van de WRR en het idee van het Kamerlid Alkaya dat een bank die zich enkel bezighoudt met betalen en sparen, kan bijdragen...
Stichting OnsGeld en De Verleiders organiseren zaterdagmiddag 23 februari 2019 van 15:00 tot 17:30 het congres OnsGeld in Carré. Na het verschijnen van het...
WRR pleit voor structurele aanpassingen geldstelsel
De WRR pleit voor structurele aanpassingen binnen het huidige geldstelsel. Het stelsel zelf hoeft wat de Raad betreft niet op de schop. De aanbevelingen van de...
Investeren in de kracht van Nederland
Dit najaar publiceerde de WRR het baanbrekende rapport ‘Samenleving en financiële sector in evenwicht’. Het accent ligt niet op de zoveelste maatregelen...
Kabinet volgt aanbevelingen WRR
Het kabinet is blij met de brede analyse van de WRR, met zowel de financiële sector als de samenleving als uitgangspunt van beleid. Het kabinet kan zich...
Wrr slaat adviseur ten onrechte over
"De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft in haar rapport ‘Samenleving en financiële sector in evenwicht’ een belangrijk...
Lindenhaeghe: "wrr-rapport is herhaalrecept"
Het 12 oktober verschenen WRR-rapport 'Samenleving en financiële sector in evenwicht' lijkt verdacht veel op een herhaalrecept, stelt Lindenhaeghe op zijn website....
"Wrr heeft weinig oog voor positieve ontwikkeling"
Het Verbond van Verzekeraars ziet het rapport 'Samenleving en financiële sector in evenwicht' van de WRR als een ondersteuning van de koers die de sector heeft...
Dijsselbloem: goed dat debat wordt verbreed
"De belangrijkste meerwaarde van het rapport van de WRR is dat het debat over financiële sector en samenleving wordt verbreed." Dit zei Jeroen Dijsselbloem...