Balans tussen regels en eigen invulling
Leidraden van de AFM worden niet zelden benoemd als ‘regeltjes’. De term is illustratief voor het onderliggende gevoel: belemmerende verplichtingen, die tijdrovend zijn en innovatieve dienstverlening verhinderen. Maar de AFM zoekt juist de balans tussen regelgeving en eigen verantwoordelijkheid van de adviseur.
Als de AFM een leidraad publiceert, bijvoorbeeld over hypotheekadvies, is het doel om de kwaliteit van financiële dienstverlening te verhogen. Ten eerste moet de financiële dienstverlening die nog van onvoldoende kwaliteit is, zo snel mogelijk een voldoende niveau bereiken. Ten tweede biedt een voldoende niveau vaak de potentie om een goed of zelfs uitstekend niveau te behalen. Zo krijgen meer consumenten hoogwaardig financieel advies en neemt het vertrouwen in de gehele adviesmarkt toe. De keerzijde van de publicatie van leidraden, is dat de perceptie kan ontstaan dat de toezichthouder alleen waarde hecht aan ‘regeldenken’. Dit zou in de praktijk neerkomen op een adviesproces dat verwordt tot een af te lopen checklist, leidend tot een gevoel dat een eigen invulling niet langer wordt gewaardeerd. Hier is niemand bij gebaat: geen enkele klantsituatie laat zich immers volledig vatten in een leidraad. Tegelijkertijd moet het naleven van de wettelijke regels wel degelijk onderdeel zijn van een adviesproces. Uit de diverse onderzoeken naar de advieskwaliteit over impactvolle producten, blijkt dat een deel van de financieel adviseurs de regelgeving nog onvoldoende toepast. Als toezichthouder is het dan noodzakelijk om de regels onder de aandacht te brengen, waar nodig te verduidelijken en de naleving ervan te controleren.
Het is dus aan de AFM om de balans te bewaken tussen enerzijds het verduidelijken van de regels en anderzijds ruimte laten voor een eigen invulling door de adviseur. Eén van de belangrijkste manieren om deze balans te bereiken, is het uitgaan van de doelstellingen van de wetgever. Een voorbeeld is het inwinnen van kennis en ervaring bij advies. De AFM zou hierover kunnen zeggen: dit moet nu eenmaal, dus win het in en pas het toe. Het is echter zinvoller om de doelstelling van de wetgever hierbij te betrekken. Kennis en ervaring vormt een integraal onderdeel van het klantprofiel en kan zo worden benut in het adviesproces, bijvoorbeeld wanneer de klant wil afwijken van het advies.
Daarnaast kunnen de toon van uitleg van het advies op kennis en ervaring worden aangepast. Door de doelstelling te benoemen, wordt de toepasbaarheid duidelijker en blijft er ruimte voor een eigen invulling. Daarnaast passen we de stijl van publicaties aan op de stand van de markt. In de in maart gepubliceerde Visie op roboadvies, zijn veel voorbeelden opgenomen, omdat deze markt nog nieuw is. Deze voorbeelden komen voort uit gesprekken met de markt en kunnen helpen om te illustreren hoe de AFM bepaalde normen interpreteert. Zo bieden we concrete voorbeelden over het signaleren van tegenstrijdige antwoorden en het meten van twijfel bij geautomatiseerd advies. In de herziene leidraad over tweedepijler-pensioenadvies (gepubliceerd in augustus), werken we juist niet met voorbeelden, omdat we ervan uitgaan dat financieel adviseurs na de eerdere publicaties over dit onderwerp zelfstandig invulling zullen geven aan de normen. Zo proberen we voor iedere publicatie de meest passende stijl te kiezen.
Ondanks het benoemen van de doelstellingen en het aanpassen van de stijl, is het onvermijdelijk dat een leidraad door iedereen anders wordt ervaren. Sommigen vinden de verduidelijkingen concreet en bruikbaar, anderen ervaren de publicaties misschien als belerend of belemmerend. Vanwege de verschillen in voorkeuren kunnen we met een marktbrede publicatie nooit inspelen op ieders behoefte. De AFM staat daarnaast natuurlijk wel open voor individuele vragen die kunnen worden gesteld via het Ondernemersloket. Of via de InnovationHub, wanneer het knellende wet- of regelgeving met betrekking tot innovatieve financiële producten en diensten betreft.
‘Perceptie kan ontstaan dat AFM alleen waarde hecht aan regeldenken’
Specifiek aan financieel adviseurs zou ik een aantal suggesties willen geven. Ook als u soms het gevoel heeft dat een leidraad beknellend werkt, nodig ik u uit om toch te kijken hoe u er uw voordeel mee kunt doen. Bij de toepassing ervan in uw dagelijkse adviespraktijk, kunt u rekening houden met de doelstellingen van de normen om deze naar uw beste inzicht toe te passen. Want hoewel de AFM zich inzet voor de kwaliteit en toegankelijkheid van financiële dienstverlening, is het dankzij uw adviezen dat consumenten in staat zijn om de juiste, impactvolle financiële keuzes te maken. Neem daarom de regels in acht, maar vertrouw ook vooral op uw eigen professionaliteit.
Reactie toevoegen
Editie
Meer over
Oplichting door nep AFM-medewerker blijft probleem
Oplichting door een persoon die zich voordoet als AFM-medewerker blijft een probleem. De toezichthouder: "In 2023 gingen de meeste ontvangen signalen over mogelijke...
AFM: niet doorschieten bij personaliseren premie en winstmarge
Personaliseren van premies en winstmarges mag de solidariteit en eerlijke behandeling van klanten niet ondermijnen. Die waarschuwing geeft de AFM in haar Agenda...
AFM: "Versnelling noodzakelijk in duurzaamheidstransitie financiële sector"
De duurzaamheidstransitie van de financiële sector gaat volgens de AFM minder snel dan gewenst. Zowel nationaal als internationaal groeit de maatschappelijke...
AFM-boete van 94.000 euro voor Zwaan Finance
De AFM heeft een boete van 94.000 euro opgelegd aan Zwaan Finance uit Lisse. Het bedrijf heeft tussen juli 2018 en oktober 2022 als beheerder van zeven beleggingsinstellingen...
Positief oordeel EBA over toezicht op betalingsachterstanden bij hypotheken
De Europese autoriteit voor de bankensector EBA heeft een vergelijkend onderzoek gedaan onder 7 landen, naar de implementatie van de Europese Hypothekenrichtlijn...
Duidelijker informatie vereist bij spaarproducten
Financiële ondernemingen houden zich niet altijd aan de wettelijke voorschriften voor reclame en overige informatie bij sparen/vermogensopbouw. Zo is het onder...
AFM legt twee lasten onder dwangsom op voor niet invullen Marktmonitor 2023
De AFM heeft op 25 juli 2023 lasten onder dwangsom opgelegd aan twee ondernemingen die de Marktmonitor Adviseurs & Bemiddelaars (MMAB) 2023 niet tijdig hebben...
Forse AFM-boete Rabobank voor onverantwoorde hypotheekverstrekking
De AFM heeft een bestuurlijke boete van 12 miljoen euro opgelegd aan de Rabobank. Dit voor het overtreden van regels voor het verstrekken van hypothecair krediet....
AFM-boete voor Pensioenfonds Detailhandel
De AFM heeft een bestuurlijke boete van 136.000 euro opgelegd aan de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel (Pensioenfonds Detailhandel). Dit omdat...
Kredietaanbieders moeten alert zijn op fouten in geautomatiseerde acceptatieprocessen
De AFM roept kredietaanbieders op om alert te zijn op fouten in geautomatiseerde kredietacceptatieprocessen. De verplichte kredietwaardigheidstoets voor consumenten...