Consequenties verbinden aan niet verduurzamen

1. 20 november 2021, door Mark Dukers
2. 2 reacties

Zijn mensen niet moe gebeukt over klimaatverandering? Dat was letterlijk de vraag die een journalist stelde aan een klimaatonderzoeker. Een vraag die zeer waarschijnlijk vanuit zijn eigen gevoel werd gesteld. Hij werd er een beetje moe van. En eerlijk is eerlijk, soms betrap ik me er zelf ook op. Als er weer een hele special over verduurzaming op de mat valt, dan voel ik af en toe ook de energie weglekken. Raar, want het onderwerp houdt me erg bezig. Mijn dak is geïsoleerd, de ramen zijn vervangen en de zonnepanelen zijn geplaatst. Dat is best wat, maar toch is er een stemmetje dat zegt: “Het is – by far – niet genoeg wat je doet. Om het klimaatprobleem écht op te lossen, zal je meer moeten doen én laten.” En dat is ook zo. Maar ik ga ook zeker wel meer doen… morgen… Ik wil wel, maar het is zo lastig, en de confrontatie met die spanning kost natuurlijk energie.

Morgen

Aangezien tachtig procent van de Nederlanders samen met mij verduurzaming belangrijk vindt maar we met zijn allen nog steeds te weinig doen, is dit stemmetje en de reactie daarop voor velen herkenbaar, denk ik. Als financieel professionals kennen we dit probleem natuurlijk al langer. Onze klanten willen zeker wel wat aan hun pensioen doen, alleen nu nog even niet. Iedereen wil zeker lekker door kunnen leven bij arbeidsongeschiktheid, maar die verzekering sluiten we nu nog even niet… komt morgen wel… Vanuit deze thema’s hebben we gezien dat informeren alleen niet werkt. We informeren mensen al decennialang over pensioen en arbeidsongeschiktheid, maar het zet duidelijk niet aan tot actie. Ja, we denken er wel aan, maar de meesten van ons doen niets… morgen wel… Dat geldt ook voor verduurzaming. Ken je de film of het boek Een ongemakkelijke waarheid van Al Gore nog? Dat ging precies over dezelfde klimaatproblemen van nu. Dat schreef hij in 2007. Alweer bijna vijftien jaar geleden. Sindsdien zijn er boekenkasten vol geschreven met informatie over verduurzaming. Maar ook voor verduurzaming geldt dat we te weinig doen en te langzaam gaan. Willen we het probleem tackelen dan moeten we het anders gaan aanpakken. We moeten – op zijn Rotterdams – stoppen met lullen, en harder gaan poetsen.

Acht jaar

In een interessant artikel in de NRC staat dat we nog acht jaar hebben om concrete actie te ondernemen. Anders is de klimaatverandering niet meer tegen te gaan. Dit met alle gevolgen van dien, zoals we met de overstromingen in Limburg hebben gezien.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want wat moeten we dan doen, hoe kunnen we ervoor zorgen dat we ons gedrag aanpassen? De gedragswetenschap is de laatste jaren enorm in opkomst. Er is zeer mooi onderzoek gedaan naar de complexiteit van het beïnvloeden van gedrag. Eén ding staat daarbij vast: gedrag ís zeker te beïnvloeden. Daarbij geldt dat als we intrinsiek gemotiveerd zijn om dingen te doen we deze ook zullen gaan en blijven doen. Als we intrinsiek gemotiveerd zijn om duurzaam te leven, dan gaan we dat ook doen.

Maar het woord zegt het al, intrinsiek komt vanuit jezelf. Het is lastig om iemand intrinsiek gemotiveerd te krijgen over verduurzaming of welk ander thema dan ook. Onderzoek heeft aangetoond dat dit via de weg der geleidelijkheid mogelijk zou moeten zijn. Maar een makkelijke weg is dat zeker niet. Zeker als er zoveel andere zaken aan ons trekken vanuit onze intrinsieke motivatie. Daarbij wint de korte termijn het geheid van de lange termijn. Het lastige bij verduurzaming is dat we helaas niet zoveel tijd meer hebben.

Wortel en stok

We zouden het daarom kunnen aanvliegen via extrinsieke motivatie. Belonen en straffen (wortel en stok; plezier en pijn) zijn daarbij geijkte methoden die op allerlei terreinen veelal automatisch worden toegepast. Voorbeelden te over als we kijken naar belonen: als je hoge cijfers op school haalt, dan ga je over. Als je je commerciële targets haalt, dan krijg je een bonus. Als je lief bent, krijg je een snoepje. Kijken we naar de andere kant van het spectrum, naar straffen, dan zijn ook daar weer voorbeelden te genoeg te verzinnen. Dan blijf je zitten op school bij hele lage cijfers en een commerçant die zijn targets totaal niet haalt zal naar iets anders uit mogen kijken. Laten we deze wortel en stok nu eens toepassen op de financiële sector. Geld is voor veel mensen een van de belangrijkste motieven in het maken van keuzes.

Het feit dat iets financieel voordeel of nadeel oplevert maakt dat veel mensen iets wel of niet doen. Kijken we naar onze sector, die gaat over geld, dan hebben we dus een enorme mogelijkheid om beslissingen te beïnvloeden. En op verduurzaming doen we dat natuurlijk al. We hebben allerlei faciliteiten om verduurzaming makkelijker te maken. Een rentekorting voor de klant als deze een A-label woning financiert, een verduurzamingsdepot, advies over de diverse mogelijkheden, etcetera. Allemaal beloningsmaatregelen.

Voor zover mij bekend, is er op niet-verduurzaming in de financiële sector echter geen echte stok. Als een particulier woningeigenaar niets doet, dan ondervindt hij of zij hier geen nadeel van. Dan gebeurt er niets. Als een belegger kiest voor niet-duurzame beleggingen, gebeurt er ook niets. Zouden we onszelf (als burgers) niet een dienst verlenen als we wel nadelen gaan creëren?

Vanuit de gedachte dat belonen alleen niet helpt en we ook een stok achter de deur nodig hebben om te veranderen. We hebben immers nog maar acht jaar om de boel te draaien.

Zou het om concreet te worden een idee zijn om naast voordelen bij verduurzamen ook nadelen te gaan invoeren op niet-verduurzamen? Voor kantoorpanden is er vanuit de overheid al zo’n nadeel. In die zin dat er vanaf 2023 geen kantoor mag worden gevoerd in panden lager dan energielabel C. Zouden we dit als sector ook kunnen gaan toepassen op de particuliere woningmarkt? Daarbij denk ik voor geldverstrekkers aan het rekenen van een renteopslag bij woningen vanaf een D-label. Bijvoorbeeld met een procentpunt per labelstap omhoog. Een C-label is dan de nullijn, woningen met A- en B-labels krijgen een rentekorting en vanaf een D-label krijgen woningen een renteopslag. Daarnaast zouden we de energielasten zwaarder kunnen gaan wegen bij de berekening van de maximale leencapaciteit voor een hypotheek. Zodat we als sector duidelijk maken dat een woning met een bovenmatige energierekening in de toekomst moeilijker te verkopen is.

Voor de AFM zou het een idee zijn om in verband met de betaalbaarheid in de toekomst adviseurs te gaan verplichten verduurzaming in hun advies mee te nemen. Daar waar het om beleggen gaat, zouden we niet duurzame beleggingen moeten benadelen. Te denken valt aan het inhouden van rendement door beleggingsfondsen en deze inhoudingen besteden aan verduurzaming.

Enorme versnelling

Door consequenties te verbinden aan niets doen, zouden we als sector een enorme versnelling kunnen realiseren, denk ik. Een mooie gedachte, maar niet iedereen zal deze extra lasten kunnen opbrengen. Hiervoor zullen we ook de overheid moeten aanhaken. Europa is van plan zo’n 140 miljard euro vrij te maken om klimaatverandering tegen te gaan. Daar kan de Nederlandse overheid niet bij achterblijven. Als we als overheid bijna twee jaar lang de hele economie staande kunnen houden in de coronacrisis, dan zullen wij ook voor klimaatverandering echt wel potjes of liever een flinke pot kunnen vinden. Uit deze gelden kunnen bijvoorbeeld burgers die de nadelen niet kunnen betalen de verduurzaming van de woning bekostigen. Ergens zal deze verduurzaming toch moeten plaatsvinden de komende jaren.

Al deze maatregelen gaan natuurlijk wel tegen onze natuur in. We willen de klant niet tegen de haren in strijken We gaan inderdaad met deze maatregelen niet de populariteitsprijs winnen, vrees ik. Maar laten we eerlijk zijn, hier waren we als sector toch al een tijdje niet meer voor in de race. Laten we er op deze manier dan toch voor zorgen dat we op de lange termijn weer op koers komen als samenleving. Zo kunnen wij ervoor zorgen dat onze klanten ook op de langere termijn hun dromen kunnen blijven waarmaken.

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen