De échte crisis is niet financieel

Anne-Marie Rakhorst

Duurzaamheid is het thema van ondernemer en auteur Anne-Marie Rakhorst. In haar nieuwste boek geld stuurt de wereld onderzoekt ze duurzaam beleggen. Het boek laat zien dat er al veel meer verandert dan wordt gedacht. Hoe dan ook is het volgens Rakhorst zaak te focussen op wat er wél al lukt in plaats van maar te blijven herhalen wat er in het verleden allemaal is misgegaan.

Rakhorst is zelf ondernemer, vooral “op het snijvlak van duurzaamheid en onroerend goed”. De bestaande vastgoedvoorraad is volgens haar “de allerbelangrijkste sleutel bij het realiseren van de klimaatdoelstellingen, zoals onder meer vastgelegd in het recente klimaatverdrag van Parijs. Dat verdrag juich ik toe. Natuurlijk wil je altijd meer. Maar hoe groter je de dingen maakt, hoe trager ze worden. Bovendien: vier jaar geleden was dit verdrag niet haalbaar geweest.”

Het gaat om een enorme ommezwaai die nodig is. “Van lineair naar circulair ondernemen is een ingrijpende verandering. Bestaande organisaties moeten, met behoud van het goede, worden omgesmeed. Het ontwikkelen van een strategie – en die vervolgens doorvoeren – kost tijd. Ja, natuurlijk mag het groter en sneller. Maar we mogen daardoor niet uit het oog verliezen wat er wél al goed gaat.

“En hoe lang is het helemaal dat wij het thema duurzaamheid omarmen in Nederland? Toen ik tien jaar geleden op vastgoedbeurzen stond, had niemand het hierover. Nu ligt het accent juist op duurzaam vastgoed.” Rakhorst vindt het geweldig dat “steeds meer ondernemers het verschil zien tussen platte waardevermeerdering en echte waardecreatie. Ondernemers proberen bij te dragen aan oplossingen voor de grote vraagstukken van nu. Want de echte crisis is geen inanciële; de echte crisis is dat de grondstoffen opraken. De uitdaging is om zo te produceren dat de grondstoffen weer teruggewonnen kunnen worden.”

Rakhorst hield haar boekpresentatie ook bewust in het wetenschapsmuseum Nemo in Amsterdam. “Nemo probeert dag in dag uit het vonkje van techniek en wetenschap te laten overslaan op kinderen. Kinderen die later dan hopelijk ondernemers worden met inventieve duurzame oplossingen. Ik constateer een enorme interesse voor het ondernemerschap vanuit de jeugd. Laten we dat vooral stimuleren en startende en doorstartende ondernemers helpen.”

Volgens Rakhorst gaat het er om zoveel mogelijk draagvlak voor verandering te creëren. Vandaar ook dat ze blij is met de inspanningen van het Sustainable Finance Lab om structurele veranderingen in de inanciële sector voor elkaar te krijgen.

Koplopers

De inanciële sector speelt een cruciale rol bij de fundamentele verandering. Zonder kapitaal kunnen vernieu wende ondernemers immers niks. Maar moet die sector dan niet zelf ook fundamenteel veranderen? Rakhorst vindt dat de sector er zeker nog niet is, maar focust zich liever op de goede stappen die wel al worden gezet. In haar boek spreekt zij met koplopers op het gebied van verantwoord ondernemen en duurzaam beleggen. Dan ziet ze toch veel positieve ontwikkelingen.

Ze is duidelijk aangenaam verrast door de proactieve houding die De Nederlandsche Bank (DNB) inmiddels aanneemt. “Ik heb gesproken met toezichthouder Frank Elderson. Hij vertelt dat DNB tegenwoordig probeert om haar aanzien als toezichthouder en centrale bank te gebruiken om de sector een duwtje in de rug te geven bij het verduurzamen van beleggingsbeleid en organisatie. Uiteraard heeft DNB te maken met allerlei juridische toezichtkaders, maar zij probeert proactief bij te dragen aan de verduurzaming van het inanciële stelsel. Ik vind dat positief.”

Pensioenfondsen, veruit de grootste beleggers, zetten ook goede stappen. Het ABP bijvoorbeeld maakte onlangs bekend “de komende vijf jaar alle ruim 4.000 bedrijven waarvan we aandelen of obligaties hebben, opnieuw te beoordelen. Naast een goed rendement tegen redelijke kosten en risico’s, moeten ze voldoende aandacht hebben voor duurzaamheid en verantwoord ondernemen. Hierdoor zullen we minder bedrijven selecteren.” Ook PGGM geldt volgens Rakhorst als positief voorbeeld.

De echte discussie is volgens Rakhorst niet of pensioenfondsen, verzekeraars en andere beleggers al genoeg doen, maar wat nu eigenlijk duurzame beleggingen zijn. “De deinitie van duurzaam beleggen moet helder zijn en dat is ze nu niet. We praten langs elkaar heen. Mag er nog wel in fossiele energie worden belegd of niet bijvoorbeeld?”

Banken

Banken kunnen ook veel doen om duurzame investeringen te stimuleren. Het probleem hier is dat de wet- en regelgeving dit in de weg staat. “Voor een bank is een inanciering onder de vier ton verlieslatend, juist omdat ze aan allerlei regels moet voldoen. Daarom verwacht ik weinig oplossingen van de banken. Maar laten we ze vooral niet buiten spel zetten. Deskundigen verwachten steeds meer hybride inancieringsvormen. De bank doet dan een deel van de inanciering, de rest komt bijvoorbeeld uit crowdfunding.”

De banken worden gezien als de veroorzakers van de crisis van 2008. Terecht, meent Rakhorst. Ze vindt het ook terecht dat het toezicht is aangescherpt, waardoor perverse prikkels zijn verdwenen en banken over meer kapitaal moeten beschikken. “Hun praktijken van de afgelopen twintig jaar zijn aan banden gelegd. Maar dat wil niet zeggen dat ‘duurzaamheid’ dan meteen bovenaan het prioriteitenlijstje staat.”

Volgens Rakhorst moeten banken echt nadenken over hun bestaansrecht in de toekomst. “Sowieso omdat er steeds meer inancierings- en betalingsvormen ontstaan die geen bankachtergrond hebben. Maar ook omdat er andere vormen van betalingsverkeer ontstaan. De Bitcoin bijvoorbeeld mag niet meteen zijn aangeslagen, vroeger of later zal er een Bitcoin 3.0 zijn die wel succesvol is.”

Afstand

Na de crisis was de hoop van sommigen dat de focus zou terugkeren naar de lokale gemeenschap, die (deels) zelfvoorzienend is en misschien zelfs wel beschikt over een eigen geldsysteem. Dat is niet gebeurd, in ieder geval niet op grote schaal. En banken trekken zich juist steeds meer terug uit de lokale gemeenschap.

Rakhorst is een groot voorstander van decentraal. “Ik wens ook iedere ondernemer zijn eigen bedrijf! Maar de wereld is natuurlijk wel veranderd. Vroeger kon men niet veel anders dan lokaal ondernemen. Met de moderne transport- en communicatiemiddelen kan een ondernemer zijn vleugels heel ver uitslaan. Waarom zou dat niet mogen? Dus ik snap dat het voor de kwetsbare groepen vervelend is dat lokale voorzieningen verdwijnen, maar ondernemers mogen toch echt wel over de dorpsgrenzen heenkijken.

“Bovendien waag ik het te betwijfelen of het met louter lokale banken anders was geweest. De renteswaps zijn ook door de lokale banken verkocht.”

Volgens Rakhorst gaat het niet speciaal om de geograische afstand. Belangrijker is dat de consument toestaat dat er zo’n afstand is tussen hem en de inanciele dienstverlener als het om zijn geld gaat. “Er is een enorme afstand tussen het individu en de instelling die hij zijn geld laat beheren. Een comfortabele afstand voor de inanciële sector, maar ook voor de me

‘Er is een enorme afstand tussen het individu en de instelling die hij zijn geld laat beheren’

nsen. Omdat ze inanciële zaken moeilijk of saai vinden, omdat ze het ordinair om over geld te praten of noem maar op.

“Je moet als consument weten wat je met je geld wilt. Of je nu 50 euro hebt of 100 miljoen. Dan kun je het geld gericht inzetten voor je doelen. Als je naar de bank of inancieel adviseur stapt, kun je vertellen wat jij belangrijk vindt en dat je een aanbod verwacht dat daarbij past. En dan moet je kunnen toetsen of die persoon dat aanbod ook doet.”

Aanbevelingen Anne-Marie Rakhorst:

• Maak van Nederland een inancieel centrum voor sustainable inance.

• Zorg dat er meer Bewust Kapitaal beschikbaar komt voor het midden- en kleinbedrijf.

• Reken met Echte Kostprijzen.

• Creëer meer duurzame beleggings-indices.

• Financiers moeten worden afgerekend op (en mogen worden beloond voor) hun vermogen om waarde te scheppen, niet om waarde te vermeerderen.

• Maak de keuze voor een pensioenfonds vrij.

• Banken en pensioenfondsen: neem jullie klanten een deel van hun duurzaamheidsproblemen uit hand en.

• Ontwikkel een Code voor Duurzaam Ondernemerschap.

• Richt een Ethisch Beleggingsparlement op.

Het boek van Anne-Marie Rakhorst heet voluit Geld stuurt de wereld. Jij bepaalt de koers . Zie voor meer informatie www.duurzaamheid.nl.

 

Reactie toevoegen

 
Editie
Meer over