Financieel adviseur mag geen cruciaal beroep zijn

Fred de Jong

(Uit VVP Special Cruciaal Beroep). Nederland telt ruim 85. 000 adviseurs met een Wft-diploma. In hoeverre hebben deze adviseurs een cruciaal beroep? Eigenlijk is het heel raar om deze vraag überhaupt te stellen. Blijkbaar is de veronderstelling dat financieel advies zo belangrijk is geworden dat we niet meer zonder kunnen. Dat is misschien wel zo, maar daar past ook een kritische beschouwing bij.

Financieel adviseurs hebben baat bij complexiteit en onzekerheid over financiële vraagstukken en oplossingen. Vanuit de wetenschap is dat uitgebreid onderzocht. Naarmate een klant zich onzekerder voelt en de materie complexer wordt, neemt de vraag naar financieel advies toe. Dan zijn klanten niet in staat om zelf de juiste financiële beslissingen te nemen en vragen ze dus om hulp. In de praktijk zie je dat terug. Eenvoudige schadeverzekeringen en kredieten worden steeds vaker zonder hulp van een adviseur afgesloten, terwijl de meer complexe producten wel overwegend via een adviseur worden aangeschaft. In andere adviesberoepen zie je hetzelfde patroon. Belastingadviseurs hebben baat bij zo complex mogelijke fiscale regels, zodat het doen van aangifte ingewikkeld wordt. Dat de Belastingdienst tegenwoordig veel van de complexiteit wegneemt via de vooringevulde aangifte, zorgt dan ook voor druk op het businessmodel van de klassieke belastingadviseur.

Dat financiële zaken ingewikkeld zijn, blijkt uit het feit dat grote groepen burgers in de financiële problemen zitten. Ruim een miljoen Nederlanders leeft met een inkomen onder de armoedegrens. 614.000 burgers hebben problematische schulden. De toeslagenaffaire heeft duidelijk gemaakt dat het belastingstelsel zo ingewikkeld is dat een foutje snel is gemaakt.

Het bijzondere is dat financieel adviseurs zich vaak vooral richten op de mensen met geld. Vermogende particulieren, huizenkopers, beleggers, etcetera. Terwijl de mensen die echt behoefte hebben aan hulp met hun financiën nauwelijks door financieel adviseurs (het intermediair) worden bediend. Eigen onderzoek onder huurders toont aan dat ruim 80 procent van hen helemaal geen financiële hulp zoekt. Voor het oplossen van problematische schulden wordt aangeklopt bij de gemeente. Ik ken weinig adviseurs die hun businessmodel hebben ingericht op klanten in armoede.

Ambitieuze doelen

De Verenigde Naties (en dus ook Nederland) hebben ambitieuze doelen gesteld om de wereld in 2050 duurzaam te maken. Dit zijn de zeventien sustainable development goals. Het eerste doel is geen armoede. Doel tien is het verminderen van ongelijkheid, ook qua inkomen en vermogen. En natuurlijk gaat het ook om klimaatactie (doel dertien). Nu ik ook associate lector Sustainable Finance & Tax ben (HAN University of Applied Sciences) zie ik dat bij de beleidsmakers op het thema duurzaamheid en brede welvaartsontwikkeling, de financieel adviseur voorlopig niet als onderdeel van de oplossing wordt beschouwd. Daar wordt het in ieder geval niet als cruciaal beroep gezien.

Meer in plaats van minder complex

Ik heb niet de illusie dat financiële zaken de komende jaren eenvoudiger gaan worden voor de gemiddelde burger. Het belastingstelsel is dringend aan herziening toe, maar meestal leidt een herziening tot meer in plaats van minder complexiteit. Het gepolariseerde politieke landschap zorgt voor allerlei compromissen met betrekking tot de woningmarkt, arbeidsmarkt en het pensioenstelsel. En compromissen leiden weer tot uitzonderingen of speciale regels. Banken en verzekeraars bedenken steeds weer nieuwe producten onder het mom van innovatie. Kortom, de adviesbehoefte blijft voorlopig nog wel bestaan.

Financieel adviseurs kunnen rustig achteroverleunen in de wetenschap dat hun beroep toch wel nodig is. Maar als de sector echt cruciaal wil worden, dan zal men ook aandacht moeten hebben voor de financieel zwakkeren in onze samenleving. Er wordt nog wel eens gevraagd om een fiscale vrijstelling voor financieel advies. Die lobby kan naar mijn mening alleen succesvol zijn als financieel advies meer gericht is op mensen zonder geld dan mensen met geld. Een uitdaging die past bij de duurzaamheidsdoelen van de VN.

In een ideale wereld zijn er geen financieel adviseurs. Consumenten en bedrijven zijn dan zelf in staat om de juiste financiële beslissingen te nemen en de bijbehorende producten aan te schaffen. Dat betekent dat financiële zaken eenvoudig zijn, makkelijk aan te schaffen en dat de klant begrijpt wat hij koopt. Maar de realiteit is anders. Mensen nemen niet altijd, of bijna nooit, rationele besluiten. Zeker niet op financieel gebied. En het aanbod van financiële producten en diensten is dermate uitgebreid en complex dat het zoeken naar de beste oplossing ingewikkeld is en blijft. De financieel adviseur blijft dan ook broodnodig. Maar eigenlijk is dat geen goede zaak.

Fred de Jong is onderzoeker en Associate Lector Sustainable Finance & Tax aan de HAN University of Applied Science.

Reactie toevoegen

 

Reacties

Peter Dirks - Midden Brabant Advies 3 februari 2022

De overheid zou vouchers kunnen verstrekken aan financieel zwakkeren.

Frank van Loo - Kuipers & van Loo 3 februari 2022

Leuk en interessant stuk. Stel ik ga mij richten op de financieel zwakkeren, waar ga ik dan mijn brood van kopen? In de praktijk verrichten we als kantoor al regelmatig "maatschappelijk" werk door klanten kosteloos te helpen, maar het is echt ondoenlijk dit voor 100% te doen. Is het een idee hier een budget voor vrij te maken? Of wellicht kunnen gemeenten diensten afnemen van onafhankelijk adviseurs, hierbij is ook een stuk controle (zowel naar dienstverlening als gedrag van de financieel zwakkere) gewaarborgd. Verder is beperking van de complexiteit een hele mooie schone taak voor de overheden. Het intermediair wordt gedwongen er een zeer kostbaar vergunningenstelsel op na te houden, te financieren en tijd in te investeren (door zeer complexe PE examens te kunnen halen en te voldoen aan allerlei wetten en beleidsmaatregelen). Het is toch logisch en duidelijk dat datzelfde intermediair die gemaakte kosten eerst terug moet verdienen? De huidige situatie is het gevolg van keuzes die de overheid heeft gemaakt.

Anders kijken naar financieel advies

Anders kijken naar financieel advies

(Fred de Jong in VVP-special Business Innovation 2024) De waarde van financieel advies is niet alleen materieel maar vooral ook immaterieel. Financieel advies...

Actualiteitencollege HAN: versterk je rol als mkb-adviseur

Actualiteitencollege HAN: versterk je rol als mkb-adviseur

De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) organiseert 17 oktober een actualiteitencollege om financiële professionals concrete handvatten te bieden bij complexe...

Waarde van advies meer uitventen

Waarde van advies meer uitventen

(Fred de Jong, onderzoeker, in VVP-special De Waarde van Advies 2024) Ruim tien jaar terug mocht ik in opdracht van Avéro Achmea onderzoek doen naar de...

VVP-special De Waarde van Advies: advieswaarde meer uitdragen

VVP-special De Waarde van Advies: advieswaarde meer uitdragen

De waarde van financieel advies is onmiskenbaar, maar het blijft belangrijk haar uit te dragen. Actieve provisietransparantie, schrijft Adfiz in de VVP-special De...

Duurzaam advies aan mkb is integraal

Duurzaam advies aan mkb is integraal

(Fred de Jong, onderzoeker en associate lector, in VVP-special Duurzaam Advies 2024) De ontwikkeling naar brede, integrale adviseur voor het mkb is voor financieel...

Maak financieel kwetsbare huishoudens vitaal

Maak financieel kwetsbare huishoudens vitaal

(Björn Bierhaalder en Fred de Jong in katern Veilig Wonen in VVP 6-2023) Financieel vitale mensen zijn de levensader voor een gezonde financiële sector...

Masterclass succesvolle toekomst voor zelfstandig financieel advies

Masterclass succesvolle toekomst voor zelfstandig financieel advies

Fred de Jong en Björn Bierhaalder verzorgen op woensdagmiddag 25 oktober in Veenendaal de Masterclass tsuccesvolle oekomst van zelfstandig financieel advies....

Zomerserie, deel 5: Fred de Jong

Zomerserie, deel 5: Fred de Jong

Op welke ontwikkelingen is het absoluut noodzakelijk dat financieel adviseurs inspelen? En hoever zal de invloed van AI reiken bij financiële dienstverlening?...

HAN-symposium 'Als alleen geld niet meer leidend is'

HAN-symposium 'Als alleen geld niet meer leidend is'

Nieuw economisch denken voor de financieel professional, is het thema van het HAN-symposium ‘Als alleen geld niet meer leidend is’ dinsdagmiddag 20 juni....

Vier dimensies van adviseren over financiële vitaliteit

Vier dimensies van adviseren over financiële vitaliteit

(Fred de Jong in VVP-special Financieel Vitaal 2023) Binnen de financiële sector worden verschillende begrippen gebruikt die allemaal te maken hebben met...