Financieel adviseur mag geen cruciaal beroep zijn
(Uit VVP Special Cruciaal Beroep). Nederland telt ruim 85. 000 adviseurs met een Wft-diploma. In hoeverre hebben deze adviseurs een cruciaal beroep? Eigenlijk is het heel raar om deze vraag überhaupt te stellen. Blijkbaar is de veronderstelling dat financieel advies zo belangrijk is geworden dat we niet meer zonder kunnen. Dat is misschien wel zo, maar daar past ook een kritische beschouwing bij.
Financieel adviseurs hebben baat bij complexiteit en onzekerheid over financiële vraagstukken en oplossingen. Vanuit de wetenschap is dat uitgebreid onderzocht. Naarmate een klant zich onzekerder voelt en de materie complexer wordt, neemt de vraag naar financieel advies toe. Dan zijn klanten niet in staat om zelf de juiste financiële beslissingen te nemen en vragen ze dus om hulp. In de praktijk zie je dat terug. Eenvoudige schadeverzekeringen en kredieten worden steeds vaker zonder hulp van een adviseur afgesloten, terwijl de meer complexe producten wel overwegend via een adviseur worden aangeschaft. In andere adviesberoepen zie je hetzelfde patroon. Belastingadviseurs hebben baat bij zo complex mogelijke fiscale regels, zodat het doen van aangifte ingewikkeld wordt. Dat de Belastingdienst tegenwoordig veel van de complexiteit wegneemt via de vooringevulde aangifte, zorgt dan ook voor druk op het businessmodel van de klassieke belastingadviseur.
Dat financiële zaken ingewikkeld zijn, blijkt uit het feit dat grote groepen burgers in de financiële problemen zitten. Ruim een miljoen Nederlanders leeft met een inkomen onder de armoedegrens. 614.000 burgers hebben problematische schulden. De toeslagenaffaire heeft duidelijk gemaakt dat het belastingstelsel zo ingewikkeld is dat een foutje snel is gemaakt.
Het bijzondere is dat financieel adviseurs zich vaak vooral richten op de mensen met geld. Vermogende particulieren, huizenkopers, beleggers, etcetera. Terwijl de mensen die echt behoefte hebben aan hulp met hun financiën nauwelijks door financieel adviseurs (het intermediair) worden bediend. Eigen onderzoek onder huurders toont aan dat ruim 80 procent van hen helemaal geen financiële hulp zoekt. Voor het oplossen van problematische schulden wordt aangeklopt bij de gemeente. Ik ken weinig adviseurs die hun businessmodel hebben ingericht op klanten in armoede.
Ambitieuze doelen
De Verenigde Naties (en dus ook Nederland) hebben ambitieuze doelen gesteld om de wereld in 2050 duurzaam te maken. Dit zijn de zeventien sustainable development goals. Het eerste doel is geen armoede. Doel tien is het verminderen van ongelijkheid, ook qua inkomen en vermogen. En natuurlijk gaat het ook om klimaatactie (doel dertien). Nu ik ook associate lector Sustainable Finance & Tax ben (HAN University of Applied Sciences) zie ik dat bij de beleidsmakers op het thema duurzaamheid en brede welvaartsontwikkeling, de financieel adviseur voorlopig niet als onderdeel van de oplossing wordt beschouwd. Daar wordt het in ieder geval niet als cruciaal beroep gezien.
Meer in plaats van minder complex
Ik heb niet de illusie dat financiële zaken de komende jaren eenvoudiger gaan worden voor de gemiddelde burger. Het belastingstelsel is dringend aan herziening toe, maar meestal leidt een herziening tot meer in plaats van minder complexiteit. Het gepolariseerde politieke landschap zorgt voor allerlei compromissen met betrekking tot de woningmarkt, arbeidsmarkt en het pensioenstelsel. En compromissen leiden weer tot uitzonderingen of speciale regels. Banken en verzekeraars bedenken steeds weer nieuwe producten onder het mom van innovatie. Kortom, de adviesbehoefte blijft voorlopig nog wel bestaan.
Financieel adviseurs kunnen rustig achteroverleunen in de wetenschap dat hun beroep toch wel nodig is. Maar als de sector echt cruciaal wil worden, dan zal men ook aandacht moeten hebben voor de financieel zwakkeren in onze samenleving. Er wordt nog wel eens gevraagd om een fiscale vrijstelling voor financieel advies. Die lobby kan naar mijn mening alleen succesvol zijn als financieel advies meer gericht is op mensen zonder geld dan mensen met geld. Een uitdaging die past bij de duurzaamheidsdoelen van de VN.
In een ideale wereld zijn er geen financieel adviseurs. Consumenten en bedrijven zijn dan zelf in staat om de juiste financiële beslissingen te nemen en de bijbehorende producten aan te schaffen. Dat betekent dat financiële zaken eenvoudig zijn, makkelijk aan te schaffen en dat de klant begrijpt wat hij koopt. Maar de realiteit is anders. Mensen nemen niet altijd, of bijna nooit, rationele besluiten. Zeker niet op financieel gebied. En het aanbod van financiële producten en diensten is dermate uitgebreid en complex dat het zoeken naar de beste oplossing ingewikkeld is en blijft. De financieel adviseur blijft dan ook broodnodig. Maar eigenlijk is dat geen goede zaak.
Fred de Jong is onderzoeker en Associate Lector Sustainable Finance & Tax aan de HAN University of Applied Science.
Reactie toevoegen
Reacties
Peter Dirks - Midden Brabant Advies 3 februari 2022
De overheid zou vouchers kunnen verstrekken aan financieel zwakkeren.
Frank van Loo - Kuipers & van Loo 3 februari 2022
Leuk en interessant stuk. Stel ik ga mij richten op de financieel zwakkeren, waar ga ik dan mijn brood van kopen? In de praktijk verrichten we als kantoor al regelmatig "maatschappelijk" werk door klanten kosteloos te helpen, maar het is echt ondoenlijk dit voor 100% te doen. Is het een idee hier een budget voor vrij te maken? Of wellicht kunnen gemeenten diensten afnemen van onafhankelijk adviseurs, hierbij is ook een stuk controle (zowel naar dienstverlening als gedrag van de financieel zwakkere) gewaarborgd. Verder is beperking van de complexiteit een hele mooie schone taak voor de overheden. Het intermediair wordt gedwongen er een zeer kostbaar vergunningenstelsel op na te houden, te financieren en tijd in te investeren (door zeer complexe PE examens te kunnen halen en te voldoen aan allerlei wetten en beleidsmaatregelen). Het is toch logisch en duidelijk dat datzelfde intermediair die gemaakte kosten eerst terug moet verdienen? De huidige situatie is het gevolg van keuzes die de overheid heeft gemaakt.
(door Fred de Jong, Adviesbureau Fred de Jong, in VVP 4) De afgelopen maanden hebben ons geleerd hoe kwetsbaar we zijn. Hoe belangrijk sociaal contact is, hoe belangrijk...
Door Fred de Jong, Adviesbureau Fred de Jong De afgelopen maanden hebben ons geleerd hoe kwetsbaar we zijn. Hoe belangrijk sociaal contact is, hoe belangrijk...
Fred de Jong benoemd tot lector aan de HAN
Onderzoeker Fred de Jong is benoemd tot associate lector Sustainable Finance & Tax aan de HAN University. Het betreft een deeltijdfunctie. De Jong gaat onderzoek...
BNP Paribas Cardif: "Bewustzijn over hypotheekverzekeringen niet hoog genoeg"
Uit recent onderzoek in opdracht van BNP Paribas Cardif blijkt dat veel Nederlandse consumenten geen idee hebben waarvoor zij zijn verzekerd met betrekking tot waarschijnlijk...
Scildon: met name huurders beter voorlichten over financiële gevolgen vooroverlijden
In Nederland overlijden jaarlijks ruim 150.000 mensen. Uit onderzoek dat is uitgevoerd door Fred de Jong en Björn Bierhaalder in opdracht van Scildon blijkt...
Fred de Jong: van zorgplicht naar zorgambitie
"Het moet in onze sector niet alleen gaan over zorgplicht, maar ook over zorgambitie", aldus onderzoeker Fred de Jong. In zijn nieuwe blog 'Zorgambitie als het...
Executive Program Betekenisvol Financieel Adviseren in september van start
In september gaat het Executive Program 'Betekenisvol Financieel Adviseren' van start, een programma samengesteld door de Erasmus Universiteit Rotterdam en programmadirecteur...
"Autoverzekeraars moeten kritischer kijken naar polisvoorwaarden"
“Het is hoog tijd dat autoverzekeraars hun polisvoorwaarden kritisch tegen het licht houden.” Aldus Autoverzekering.nl en onderzoeker Fred de Jong in...
Fred de Jong: "Laat nu zien waar je staat als beroepsgroep"
Laat je expertise zien. Dat is een van de lessen uit de corona-crisis die onderzoeker Fred de Jong aan financieel adviseurs meegeeft in een blog. De Jong: "Zoals...
Van tussenpersoon naar financieel regisseur
De intermediaire markt krimpt in aantal kantoren. Op dit moment zijn er nog net iets meer dan 6.000 intermediairs actief. Hoewel ze allemaal te boek staan als...