Lessen van theologen voor economen

Paul van Geest 2021

(Uit VVP 4-2021) Economie en theologie. De vakgebieden lijken tegenpolen, maar niets is minder waar, volgens professor Paul van Geest. Hij is als hoogleraar theologie en economisch denken verbonden aan de Erasmus School of Economics in Rotterdam en spreker bij het post-academische programma De betekenis van rijkdom. “Het is een hardnekkig misverstand dat economie over hebzucht zou gaan en theologie alleen over liefde.”

In de evangelies (bijbelboeken) staat een verhaal waarin Jezus handelaren de tempel uit slaat: de tempelreiniging. “Dat is volgens mij vaak verkeerd geïnterpreteerd in de geschiedenis van het christendom”, zegt Van Geest. “Dat deed Jezus, omdat de handelaren het zicht belemmerden op het heilige, juist op een plaats waar de mens kon verstillen voor God. Maar dat deed hij niet omdat ze economen waren. Want dat ze welvaart brachten, is juist goed. Ora et labora. Bidden én werken. Rijkdom mag je best vergaren, zodat je zorgeloos kunt leven en voor anderen kunt zorgen.”

“In de theologie zijn ‘geloof’, hoop’ en ‘liefde’ zo mooi beschreven dat zelfs economiestudenten er hun voordeel mee kunnen doen”

Het idee van rijkdom en geloof als twee uitersten is er niet altijd geweest. In de tijd van Augustinus – hij stierf in 430 – was rijkdom iets neutraals voor christenen. Iets wat je naast je geloof kon nastreven. Rijkdom was goed als je er barmhartigheid mee betrachtte. Het was slecht als het hebzucht aanwakkerde. In de Middeleeuwen werd er vooral veel geschreven over die keerzijde van handel: over hebzucht, fraude of veinzen iemand aardig te vinden als je iets van diegene nodig hebt. “Ik lees met mijn economiestudenten wat Middeleeuwse theologen hierover schreven. Dat levert inzicht op in de menselijke drijfveren van handeldrijven en wat daarin fout kan gaan. We hebben het na het lezen van zo’n tekst over de betekenis van rijkdom. Iemand die geobsedeerd is door rijkdom, leidt uiteindelijk een eenzaam bestaan. Maar wie rijkdom inzet om goed voor andere mensen te zorgen, heeft een heel andere drijfveer. De teksten zijn in een bepaalde tijd geschreven. Geschiedenis is als een spiegel waarin je je eigen motivatie kunt herkennen.”

Visioenen

Waarom zo’n theologiecollege past bij economen? “Ik hoop dat ze hun mensbeeld verbreden. In de economie maak je je bepaalde modellen eigen. Het is goed om te beseffen dat die zijn vervaardigd met een bepaald mensbeeld in gedachte, dat van de homo economicus. Een te beperkt mensbeeld als je het mij vraagt; dat vinden vele economen trouwens ook”, zegt Van Geest. “We zijn namelijk niet altijd rationeel en consistent in onze keuzes. We zijn ook emotioneel, zoals we uit de psychologie weten. Theologen voegen aan die ratio en gevoelens een derde punt toe. Zij leven vanuit de hoop op een betere wereld. Zij putten kracht uit bijbelverhalen die daarover gaan. In die zin is religie een economische factor. Dat dit niet alleen mijn eigen mening is, blijkt wel uit het feit dat ik benoemd ben als hoogleraar theologie aan de Erasmus Universiteit. In de theologie zijn de krachten ‘geloof’, hoop’ en ‘liefde’ zo mooi beschreven dat zelfs studenten in de economie hier hun voordeel mee kunnen doen.”

Ook theologen in deze tijd geven hun visie op de economie. Zo wees de huidige Paus Franciscus erop dat economie rekening moet gaan houden met ecologie. Oftewel: een bedrijf mag de aarde niet zover uitputten dat er voor de generaties na ons niet overblijft. Van Geest: “Dat is een hele eigentijdse gedachte. De Paus gaat zelfs nog een stap verder en pleit voor internationale solidariteit. Als een rijk land alle grondstoffen uit een arm land rooft, dan worden armen weer armer. Hij pleit voor matigheid. Minder vliegen, minder uitputten van de aarde, meer balans.”

Anders denken

Voor economiestudenten betekenen de colleges van Van Geest hele andere kost dan ze gewend zijn. “Ze moeten anders denken. Voor mensen aan het begin van hun carrière is dit wellicht lastig, maar ik merk vooral bij veertigers en vijftigers in de financiële wereld dat ze graag eens een ander geluid horen. Met het samen lezen van geschriften vergroot je je referentiekader. Velen willen na het college met me verder praten. Dat is een fantastisch compliment.”

OPLEIDING: DE BETEKENIS VAN RIJKDOM

In september 2021 start aan de Erasmus Universiteit het Executive Program ‘De Betekenis van Rijkdom’. Centraal staan vragen als: Wat is rijkdom? Hoe kan je ware rijkdom vergaren? Wat is de relatie tussen geld en geluk? Hoe kan je binnen je bedrijf een transitie initiëren naar betekenisvoller werken? In negen collegedagen, verdeeld over een half jaar, leer je van vooraanstaande sprekers uit de wetenschap en voorlopers in de bedrijfspraktijk meer over de psychologie van geld, hoe je rijker kunt leven en hoe je binnen je bedrijf een transitie kunt maken dat leidt tot een hoger rendement door gelukkigere klanten en medewerkers. Meld je aan en/of lees er meer over op www.eur.nl/eebee/betekenisvanrijkdom.

Dit artikel verscheen eerder in de zomereditie van het New Financial Magazine.

Paul van Geest: “Ander geluid.”

Reactie toevoegen

 
Gratis online Masterclass 'Fundamenten voor een Nieuwe Economie'

Gratis online Masterclass 'Fundamenten voor een Nieuwe Economie'

Hoe kun je bijdragen aan een bloeiende toekomst? Welke alternatieven zijn er als we de focus op voortdurende economische groei en de verbetering van de levensstandaard...

Uitnodiging voor het college 'De mythe van de prestatiemaatschappij'

Uitnodiging voor het college 'De mythe van de prestatiemaatschappij'

Het Executive Program 'De Betekenis van Rijkdom' van de Erasmus Universiteit organiseert op 29 maart in Conferentiecentrum Samaya in Werkhoven (bij Utrecht) het...

Proefcollege Kees Klomp: Winst of Waarde?

Proefcollege Kees Klomp: Winst of Waarde?

Waarom faalt ons huidige economisch systeem? Hoe ziet een hoopvolle toekomst er uit? Draait het om waarde of winst? Hoe breng je betekenis? Op 23 augustus zal Kees...

Betekenisvol werken in de financiële dienstverlening

Betekenisvol werken in de financiële dienstverlening

(Uit VVP 02-2022) In september 2022 gaat de tweede leergang van 'De betekenis van rijkdom' van start. Deelnemers van de eerste leergang kijken terug op een uiterst...

Proefcollege Het Rendement van Geluk van Guy van Liemt

Proefcollege Het Rendement van Geluk van Guy van Liemt

Wat is geluk nu eigenlijk echt? Wat is de relatie tussen geluk en zingeving? Welke rol speelt geld hierin? Hoe meetbaar is dit alles? Op dinsdag 24 mei om 15.30...

Eerste geslaagden leergang 'De Betekenis van Rijkdom'

Eerste geslaagden leergang 'De Betekenis van Rijkdom'

Deelnemers aan de eerste leergang 'De Betekenis van Rijkdom' kregen afgelopen week hun certificaat uitgereikt door programmadirecteur Natasja Naron. De geslaagden...

Inschrijving tweede leergang 'Betekenisvol werken in de financiële dienstverlening'  van start

Inschrijving tweede leergang 'Betekenisvol werken in de financiële dienstverlening' van start

Na een succesvol eerste jaar gaat in 2022 de tweede leergang van het Executive Program ‘De Betekenis van Rijkdom’ van start. Dit onderdeel van de Erasmus...

Tweede leergang 'Betekenisvol werken in de financiële dienstverlening' van start

Tweede leergang 'Betekenisvol werken in de financiële dienstverlening' van start

Na een succesvol eerste jaar gaat in 2022 de tweede leergang van het Executive Program ‘De Betekenis van Rijkdom’ van start. Dit onderdeel van de Erasmus...

Leergang 'Betekenis van Rijkdom' speciaal voor adviseurs

Leergang 'Betekenis van Rijkdom' speciaal voor adviseurs

"Hoe kan je deze rijkdom vergaren? En anderen helpen te leven in ware rijkdom? Hoe kunnen wij als financiële dienstverleners meer betekenis gaan geven...

'Betekenisvol Financieel Adviseren' in september van start

'Betekenisvol Financieel Adviseren' in september van start

In september gaat het Executive Program 'Betekenisvol Financieel Adviseren' van start, een programma samengesteld door de Erasmus Universiteit Rotterdam en ondergetekende. Als...