Verdienste of verantwoordelijkheid ?

1. 2 april 2025, door Henri Slob En Natasja Naron
2. 0 reacties

Dit artikel is geschreven door Henri Slob (programmamanager executive program Liefde in Bedrijf aan de Erasmus School of Accounting and Assurance) en Natasja Naron (oprichter Gabriël en programmadirecteur Executive Program De Betekenis van Rijkdom aan de Erasmus Universiteit Rotterdam).

In wezen gaan deze vragen over de vraag of je denkt vanuit verdienste voor jezelf of verantwoordelijkheid voor de ander. Dit onderscheid tussen eigen verdienste, gekoppeld aan rechten, en verantwoordelijkheid ten aanzien van de aanwending van vermogen is waar het in deze bijdrage om draait. Beide keuzes zijn legaal. Er valt op morele gronden echter een onderscheid te maken. De gedachte van verantwoordelijkheid van de ander is hierbij gestoeld op het begrip agapè . Dit is de Griekse term voor een morele vorm van liefde. In dit begrip komt de verantwoordelijkheid voor het lot van de directe en de verre ander naar voren, zoals onder meer de filosofen Martin Buber en Emmanuel Levinas aangeven.

Diverse mensbeelden

De klassieke bedrijfseconomie gaat uit van de homo economicus , een zelfzuchtig, berekenend mensbeeld. Met dit vertrekpunt is de maximalisatie van rendement voor jezelf het doel om na te streven. Je volgt hiermee de rules of the game , want anderen doen het ook zo. Hier tegenover is een relationeel mensbeeld te zetten, zoals de homo cooperans (de samenwerkende mens) of de homo dignus (de waardige mens). Bouwend op dit fundament wordt een andere doelstelling mogelijk; bevredigende winst. Deze mensbeelden zijn namelijk gericht op de ander én de eigen persoon. De relatie treedt binnen in de belangenafweging. Er moet dan op basis van waarden worden gekozen welk rendementsniveau wordt nagestreefd. Wat eerst een doel-middelen afweging was, is nu een doel-middelen-waarden afweging. Hierbinnen wordt rendement nagestreefd, maar wel op basis van de vraag: wat is het juiste niveau van rendement?

Waardecreatie

Nu potentieel ook het belang van de ander meeweegt in de besluitvorming kan er een verantwoordelijkheid rusten op investeerders. Het gaat hier niet om een verdienste die in isolement, dat wil zeggen los van relaties met anderen, beschouwd kan worden. Deze verantwoordelijkheid maakt je tot rentmeester met de keuze om wel of niet te reageren op de roeping die tot je uitgaat. Zet je vermogen in voor lange termijn waardecreatie waardoor generaties na jou ook van de opbrengsten kunnen genieten? Of zie je vermogen als privébezit, van natuurlijke dan wel rechtspersonen, met het recht om dit hoofdzakelijk voor eigen doeleinden aan te wenden?

Rendement

Als je vermogen ziet als iets dat samengaat met verantwoordelijkheid voor een bredere belangengroep dan beïnvloedt dit ook je rendementstreven. Korte termijn winst leidt vaak tot het extraheren van rendement bij anderen, denk in dit kader ook aan het onpersoonlijke zoals de natuur. Bij de Volksbank had het bestuur onder leiding van Maurice Oostendorp daarom acht procent als winstdoel gekozen. Meer winst zou andere belanghebbenden schaden en minder winst zou innovatie, groei en continuïteit van de eigen organisatie in gevaar brengen. Lange termijn waardecreatie leidt tot genoeg voor de persoon en de omgeving. Bij beleggingen op een duurzame en impactvolle manier kan het rendement als percentage van het belegd vermogen lager zijn. Dit hoeft niet. Er zijn genoeg voorbeelden van duurzame beleggingen met hoge resultaten. Maar dit artikel gaat niet over wat meer oplevert, maar waar de focus ligt. Is dat het streven naar hoogste percentage aan rendement, passend binnen een bepaald risico? Of gaat dat primair over het rendement dat het oplevert voor jezelf en de ander?

Verantwoordelijkheid nemen

De vraag waar dit artikel mee begint, is op het eerste oog primair gekoppeld aan financieel kapitaal. Iedere vorm van investeren heeft echter ook effect op natuurlijk en sociaal kapitaal. Hoewel de beleggingseffecten op die vormen van kapitaal indirect zijn en daarmee niet direct de eigen persoon treffen, hebben ze op de langere termijn wel invloed op de eigen leefsfeer en op die van toekomstige generaties. Dit wordt extra gevoeld als de persoon in kwestie kinderen heeft. Natuurlijk en sociaal kapitaal zijn publiek, wat wil zeggen dat iedereen er op ieder moment gebruik van kan maken. De neiging is daarom om de verantwoordelijkheid voor zorg op dit punt aan een onafhankelijk, centraal orgaan toe te wijzen. Denk aan de landelijke of lokale overheid. Echter, uitgaande van het liefdesbegrip agapè, wat vertaald kan worden met verantwoordelijkheid voor het lot van de ander, is ook de vraag hoe je met je kapitaal verantwoordelijkheid neemt voor je omgeving. Als we allemaal voor elkaar zorgen, in het vertrouwen dat er ook voor ons gezorgd wordt, zal er genoeg zijn voor iedereen. Wat kunnen we de wereld mooier maken als we met elkaar verantwoordelijkheid nemen voor een bredere belangengroep.

 Wil je meer leren over verantwoorde rijkdom? Verdiep je dan eens in ons Executive Program De Betekenis van Rijkdom aan de Erasmus Universiteit.

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Meer over

• Natasja Naron
• duurzaam advies