Déjà vu (blog)
(door Chris de Bruin, Bureau mr. de Bruin) Het voordeel van al iets langer meelopen, is dat je daadwerkelijk meemaakt dat de geschiedenis zich herhaalt. Dat is niet anders met de geschiedenis rond het verzekeren van zelfstandigen tegen arbeidsongeschiktheid.
Ik heb dit hele circus al eens eerder voorbij zien komen. Eind jaren '90 werd de WAZ geïntroduceerd, met hetzelfde doel als dat ten grondslag ligt aan de huidige plannen: het bieden van een basisvoorziening voor het geval een zelfstandige arbeidsongeschikt wordt.
Die WAZ heeft een jaar of zes bestaan en is uiteindelijk afgeschaft wegens de combinatie van een hoge premielast en een relatief lage uitkering. Veel verschil tussen toen en nu zie ik niet. De premie ligt op een vergelijkbaar niveau (zo’n acht procent van het belastbaar inkomen) en daarmee lijkt voor de hand te liggen dat de klacht over een hoge premielast – terecht of niet terecht – er al zal zijn vóór de regeling zelf.
De uitkering ligt als ik het goed begrijp iets hoger dan destijds (nu 100 procent minimumloon, toen 70 procent), maar zal door vele zelfstandigen nog steeds als laag worden ervaren. Dat laatste probleem zou je dus kunnen oplossen door de bovenwettelijke verzekeringsoptie waarin nu voorzien wordt. Die mag dan wel gebaseerd worden op een publiekrechtelijke basis (dus: de wet gaat voorschrijven dat die optie er moet komen), maar zolang die optie uitgevoerd moet gaan worden via de portemonnee van de private verzekeraars, zullen daar dus ook de private tarieven aan worden gehangen en dat geldt al helemaal als de verzekeraars beperkt gaan worden in de gezondheidsvragen die ze mogen stellen. Die premies zullen, bij gebrek aan voldoende informatie om het risico juist in te kunnen schatten, eerder hoger dan lager worden. En als zelfstandigen nu al een zeer beperkte bereidheid hebben zich tegen het arbeidsongeschiktheidsrisico te verzekeren, zie ik dat door die bovenwettelijke optie nog niet veel beter worden.
Het zal dus hoofdzakelijk beperkt blijven tot die nieuwe WAZ. Daar gaat dan nog bij komen dat de re-integratie-inspanningen van het UWV moeten komen. Daar zie ik een lange termijn gevaar in: het UWV is niet gewend re-integratie-inspanningen te leveren en hoeft dat ook niet te zijn: de premies die het UWV voor andere arbeidsongeschiktheidsrisico’s rekent worden gebaseerd op de schadelast en als die hoger wordt, wordt ook de premie hoger. Er zit bij het UWV geen drive om de schadelast te beperken, wat bij private verzekeraars heel anders ligt. Daarom zou het wat mij betreft in elk geval zo moeten zijn, dat de nieuwe verzekering helemaal niet wordt uitgevoerd door het UWV, maar door private verzekeraars, die veel meer kennis en kunde in huis hebben.
Training
De kernvraag blijft intussen wel, of deze volgende poging het arbeidsongeschiktheidsrisico voor zelfstandigen af te dekken, wél haalbaar blijkt. Zelfstandigen zijn niet voor niets zelfstandig. Als ze zich hadden willen wentelen in de zekerheid van allerlei afdekkingen van risico’s, waren ze wel in loondienst. Als ze – al dan niet gedwongen – kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap, dan hoort daar ook bij het lopen van financiële risico’s. Die worden vaak onderschat. Ook binnen mijn kantoor maak ik daar de voorbeelden van mee.
De vraag is echter of je dat oplost met verplichte verzekeringen. Zou het niet een idee zijn, om bij aanvang van het ondernemerschap, en voordat de ondernemer zich bij de KvK kan laten inschrijven, deelname aan een training van bijvoorbeeld een dag verplicht te stellen (blijkend uit een certificaat van deelname), waarin dit onderwerp (samen met onderwerpen als bijvoorbeeld pensioenopbouw en werkloosheid), grondig wordt behandeld? Met een schriftelijke verklaring van de aspirant-ondernemer ná die training en vóór het moment van inschrijven bij de KvK, dat hij die training gevolgd heeft maar besluit zich niet te verzekeren? Met daaronder de handtekening van ook zijn partner (vergelijkbaar met het afzien van partnerpensioen) ? Met daarnaast de invoering dat het hebben van een vrijwillig gesloten arbeidsongeschiktheidsverzekering verplicht is voordat kredieten kunnen worden afgesloten? Het zal allemaal de premies wellicht niet laten dalen, maar het besef van de noodzaak van het regelen van je zaakjes wel doen stijgen.
Reactie toevoegen
Reacties
Albert van der Poll - Van der Poll Financiële Diensten 6 maart 2020
De achterliggende logica is deels dat de overheid via belastingvoordelen voor zelfstandigen de inkomensruimte heeft proberen te scheppen om de zelfstandigen in staat te stellen voor zichzelf de voorzieningen te treffen die de werknemer via de werkgever regelt zoals pensioen. De zelfstandigen hebben deze ruimte echter vaak niet hiervoor benut, maar enerzijds in goede tijden voor consumptie en anderzijds als tariefsverlaging in mindere tijden, daar zit vast een reden voor de genoemde verdringing van loondienstbanen door zzp-ers. In economisch barre tijden kan je als zelfstandige niet een tarief handhaven waarbij je rekening houdt met zelf te bouwen sociale zekerheid, als andere zelfstandigen hun tarief verlagen door hier geen rekening mee te houden. Dan krijg je een steeds grotere groep zzp-ers die voor een de facto te lage beloning werkt, deels gebaseerd op het ontbreken van AO pensioen en WW voorzieningen. Ik zou me als overheid ook zorgen maken over de immer uitdijende groep zelfstandigen zonder dekkingen voor arbeidsongeschiktheid en -erger nog- pensioen. Ik vind het niet zo gek dat er gedacht wordt over "iets" om dit te ondervangen. Ik ben het wel met de heer De Bruin eens dat de nu gepresenteerde oplossing, - afgesproken met werkgevers en vakbonden bij een pensioenakkoord voor mensen in loondienst- geen werkbare oplossing is. Het is een herhaling van zetten. Toen de WAZ de WAZ was was de WAZ al niks zeg maar.
Paul van Brederode - van Brederode Financieel Adviseurs 6 maart 2020
Alhoewel het artikel zeer goed be-argumenteert waarom dit een onzalig plan is, denk ik dat het helaas tóch een gelopen race is. In het pensioenakkoord zijn de vakbonden namelijk met bepaalde punten morrend akkoord gegaan waarbij een aantal andere punten, die de overheid geen geld kosten zoals deze nieuwe WAZ erbij bedongen zijn. Dit om een 'level-playing-field' van kosten van arbeid door een ZZP-er en die van een werknemer enigszins te herstellen. Het verminderen van de zelfstandigenaftrek hoort daar ook bij. Met andere woorden: de vakbonden willen het concurrentievoordeel inperken. Minister Koolmees heeft hier ook geen zin in, maar moet het pensioenakkoord uitvoeren. Dus helaas. Het enige lichtpuntje wat er nog in zit is dat er een dispensatiemogelijkheid is. Nu moet de adviesbranche er voor zorgen dat ze er klaar voor is om 800.000 zelfstandigen tijdig van een goed advies te voorzien. Wanneer er een beter pensioenakkoord zou komen die het vorige overruled, zoals daar nu de roep is om de rekenrente los te laten, is er een kans dat het nieuwe WAZ plan voor 2024 toch in de prullenbak verdwijnt.
Richard Heufkens - Melenkurion 5 maart 2020
Helemaal juist, maar ga nog één stapje verder. Die WAZ, die ik niet eens wilde maar mij door de strot werd geduwd, heeft mij letterlijk dui-zen-den euro's gekost zonder dat ik er ooit één cent van heb teruggezien. Ik herinner mij nog goed dat mijn laatste betaling plaatsvond NADAT de hele regeling al was afgeschaft -- hoe zuur wil je het hebben. En dat zo vergaarde kapitaalpotje is nooit ten goede gekomen van zzp'ers in het algemeen of mijzelf in het bijzonder -- in mijn ogen, nog altijd, ordinaire diefstal. Hoed u voor herhaling!
Thijs Oosterhuis - CelsusCare 5 maart 2020
Buitengewoon eens. Ik heb het ook allemaal langs zie komen. Er is geen collectief geheugen..Binnen grote organisaties zie je dat ook vaak langskomen. Dat heet dan ook oude wijn in nieuwe zakken.
Patrick Betman - TMA Consultancy 5 maart 2020
Prima artikel, helemaal mee eens. Ik kom in mijn adviespraktijk veel ZZP-ers tegen die zich prima bewust zijn van de risico's, en niets zien in een verzekering door het hebben van eigen vermogen en een goed verdienende partner. Zoiets krijgt een relatie goed in beeld als je met die relatie een financiële planning maakt. Maar ja, daar moet men wel voor betalen en daar zit vaak de crux. Misschien zou de overheid daar eens over na kunnen denken, om de mensen te motiveren om een goede planning te maken. De doelgroep die zo'n verzekering het meest nodig heeft, heeft in de regel het geld niet of er niet voor over. Maar die willen ongetwijfeld ook niet 8% van het inkomen betalen voor een verplichte verzekering.
Paul Martens - Martens Financieel Advies 5 maart 2020
Een tekstueel hoogstandje zoals dhr. Chris de Bruin dit issue weet te omschrijven en zijn argumenten met feitelijke onderbouwing prachtig treffend kan verwoorden. Los van de zelfstandige hardwerkende "broodvechters" in willekeurige branches zullen er ook velen zijn met ruim voldoende financiële middelen die helemaal niet zitten te wachten op een minimumloon tegen welke premiestelling dan ook. Is in de voorstellen ook voor die groep zo'n verzekering verplicht?
P de Jong - De Jong & Partners Adviesgroep 5 maart 2020
Heldere en juiste visie!
Rob Goedhart - Stichting Geldbelangen 5 maart 2020
Dag Chris, ja we worden oud, jongen. En het 'l'histoire se repete' doet zich nu al tijdens een (ons) mensenleven voor. Maar ik hoop dat ook jij geleerd hebt dat 95% van de mensen financieel bewusteloos is. (Die andere 5% werkt in de financiele sector. En zelfs daar twijfel ik er wel eens over of men financieel bij bewustzijn is). Die verplichte 'verzekering' is gewoon een normaal menselijk systeem. Bij oud, werkloos of ziek worden zijn we er voor elkaar. Ik sanp nooit dat we dat afgeschaft hebben. Dus ajb niet proberen om mensen financieel bewust te maken. Dát is een achterhaald principe. En gewoon weer er voor elkaar zijn als hte nodig is. Groeten, Rob.
Arnold Erhardt - MMK Opleidingen BV 5 maart 2020
Helemaal mee eens! Het gaat niet om de zzp-er verplichten, maar om - zoals bij andere verzekeringen waaronder orv - deze bewust te maken van de risico's die hij/zij loopt. De zorgplicht en het belang van de financieel adviseur wordt daarmee weer eens aangetoond en onder de aandacht gebracht. Een goed idee om vóór inschrijving KvK een training verplicht te stellen en discussie omtrent het wel of niet weten welke risico's er kunnen spelen (en kunnen worden afgedekt) weg te nemen. In het belang van de zzp-er met toegevoegde waarde van een vakbekwaam adviseur. Door duidelijke vastlegging - met onderbouwing van cijfers - kan een eventueel KifiD zaak op basis hiervan worden voorkomen. Recent heb ik zelf bij uitspraak van de Beroepscommisie Kifid mogen vernemen dat inzichtelijk maken van de risico;s met cijfers onderbouwd een wezenlijke taak van de financieel adviseur is.Tot slot (één van mijn blauwe tegeltjes: "het maakt niet uit wat het kost, het gaat er om wat je er voor over hebt").
Commissiedebat OCTAS nu op 24 april
Het Commissiedebat in de Tweede Kamer over het eindrapport OCTAS is opnieuw verzet, nu naar 24 april. Eerder was het debat verplaatst naar 14 mei. Het OCTAS-rapport...
UWV in jaarverslag: 60-plusmaatregel werkt
UWV zag in 2023 voor het eerst sinds lange tijd een voorzichtige afname van het totaal aantal mensen dat wacht op een WIA‑claimbeoordeling, aldus het jaarverslag....
Lage-inkomensvoordeel voor werkgevers vervalt per 1 januari 2025
Vanaf volgend jaar vervalt de tegemoetkoming die werkgevers kunnen krijgen voor werknemers met een laag inkomen. De Eerste Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel...
Eerste Kamer tegen extra verhoging wettelijk minimumloon
De Eerste Kamer heeft zoals verwacht tegen de extra verhoging van het wettelijk minimumloon gestemd. Hierdoor gaat de extra verhoging met 1,2 procent per 1 juli...
OCTAS-rapport is pas het begin
(Angelo Wiegmans, BedrijfPlus, in Ken je vak! VVP 2-2024) De varianten in het 29 februari verschenen OCTAS-rapport roepen soms vragen op. Sommige varianten kunnen...
(Annemieke Postema, AOVdokter, in Ken je vak! VVP 2-2024) Minimaal de helft van de ondernemers besteedt weinig aandacht aan de zwangerschapsuitkering. Hopelijk...
ZZUPER claimt disruptieve verzekeringsoplossing arbeidsongeschiktheid
Sander Franken, bekend van Hera Life, heeft een nieuw initiatief gelanceerd: ZZUPER, dat zzp’ers in geval van arbeidsongeschiktheid een eenmalige uitkering...
Plannen voor eenvoudiger verlof opnemen voor goede balans werk en privé
Het kabinet stelt voor de verschillende verlofregelingen terug te brengen tot drie soorten verlof voor: 1) de zorg voor kinderen, 2) de zorg voor naasten en 3) persoonlijke...
BBB: "Aannames dat wij AOW willen ontkoppelen van minimumloon kloppen niet"
Aannames dat BBB de AOW wil ontkoppelen van het minimumloon kloppen niet, schrijft de politieke partij op haar website. BBB bevestigt wel dat ook haar fractie in...
Ruim 1,5 miljoen mkb-bedrijven in Nederland
Aan het begin van 2024 telde Nederland ruim 1,56 miljoen mkb-bedrijven. Dat is bijna 69 procent meer dan tien jaar geleden, toen er bijna 927.000 mkb-bedrijven waren....