"Transparantie kan leiden tot minder vertrouwen"
"Transparantie kan ook leiden tot daling van vertrouwen in de toezichthouder. Empirisch onderzoek naar de effecten van transparantie op vertrouwen is daarom wenselijk. Daarnaast is het zinvol te onderzoeken hoe het vertrouwen in de toezichthouder het vertrouwen in de onder toezicht staande sector beïnvloedt." Aldus AFM-bestuurder Femke de Vries in haar entreerede als hoogleraar aan de universiteit Groningen.
De Vries verwijst in haar rede bij het aanvaarden van de leerstoel Toezicht aan de faculteit Rechtsgeleerdheid in Groningen naar recent onderzoek van de AFM over de vraag welke vorm van transparantie bijdraagt aan vertrouwen in de toezichthouder. In dit onderzoek kregen duizend respondenten verschillende teksten over de AFM voorgelegd. De teksten hadden betrekking op het opleggen van een boete, het intrekken van een opgelegde boete en op de mededeling van de AFM dat zij zelf fouten had gemaakt bij het toezien op de herbeoordeling van rentederivaten door banken. De eerste groep respondenten kreeg een tekst waarbij de nadruk lag op het proces. Andere respondenten kregen een tekst waarbij de nadruk lag op het 'waarom' van de besluiten van de AFM. Tot slot werd bij een controlegroep het vertrouwen in de AFM gemeten zonder dat zij een tekst over de AFM te zien kregen. Bij het meten van vertrouwen werd onderscheid gemaakt tussen vertrouwen in de deskundigheid van de AFM, de goede bedoelingen van de AFM en het vertrouwen in de integriteit van de AFM.
De uitkomsten van dit onderzoek laten zien dat communiceren over het 'waarom' van overheidsoptreden meer bijdraagt aan vertrouwen dan communicatie over het proces, aldus De Vries. "In alle gevallen lijkt de toezichthouder er goed aan te doen in communicatie voldoende aandacht te besteden aan het ‘waarom’ van zijn handelen. Dan is de positieve bijdrage aan vertrouwen maximaal. Wanneer wordt gecommuniceerd over tekortkomingen in het toezicht (zoals bij de rentederivaten, red.) is het belangrijk de informatie niet te beperken tot procesinformatie om een daling van vertrouwen te voorkomen."
Lessen voor toezichthouders
Naast de oproep om de effecten van transparantie op vertrouwen verder te onderzoeken, geeft De Vries een aantal andere aanbevelingen:
1. Wees duidelijk over wat transparantie inhoudt. Het publiek heeft hoog gespannen verwachtingen over transparantie. Een toezichthouder moet echter afwegingen maken tussen effectiviteit, transparantie en rechtsbescherming van onder toezicht gestelden. Toezicht kan daardoor nooit volledige transparantie bieden. Om teleurstellingen te voorkomen doet de toezichthouder er goed aan om aan te geven waarover hij transparant kan zijn en waarover niet. Het openbaar maken van publicatiebeleid is een voorwaarde voor het scheppen van die duidelijkheid. Ook een uniform wettelijk kader voor alle toezichthouders kan hieraan bijdragen.
2. Koppel transparantie aan debat. Transparantie is meer dan alleen het ter beschikking stellen van informatie. De informatie zal ook altijd moeten worden geduid. Het debat hierover helpt de toezichthouder om het toezicht en het gebruik van de informatie te verbeteren. Ook helpt het debat bij het creëren van de juiste verwachtingen over toezicht en draagt het bij aan het vertrouwen in de toezichthouder.
3. Maak gebruik van kennis over menselijk gedrag. Als het openbaar maken van toezichtresultaten bedoeld is als instrument om de keuzes van de consument te faciliteren, dan doet de toezichthouder er volgens De Vries goed aan nog beter na te denken over hoe die keuzes tot stand komen. De gedragswetenschap biedt wat dit betreft belangrijke inzichten.
4. Wissel ervaringen uit tussen toezichthouders. Toezicht is zowel een wetenschap als vakmanschap, zegt De Vries. De sleutel voor goed vakmanschap ligt volgens haar in het combineren van inzichten uit de wetenschap met de ervaringen uit de praktijk. Dat onderstreept hoe belangrijk het is om ervaringen te delen tussen toezichthouders.
Reactie toevoegen
Reacties
Paul Schoo - 31 maart 2016
Tsja, de opgelegde transparantie bij banken, verzekeraars en intermediair door de toezichthouder heeft inderdaad geleid tot een afbraak van vertrouwen. Nu die zelfde transparantie voor de deur van de toezichthouder staat gaat de deur op slot.
Meer over
EDI-wallet: kansen maar ook risico's
De AFM verwacht dat de Europese Digitale Identiteit (EDI) wallet grote impact kan hebben op de financiële sector. De EDI-wallet is een mobiele app waarin digitale...
Bedrijven die groepsverzekeringen aanbieden: tijdig vergunning aanvragen
De AFM herhaalt dat bedrijven die naast hun hoofdactiviteit aan hun klanten ‘groepsverzekeringen’ aanbieden vanaf 1 oktober mogelijk een vergunning...
Woningeigenaren vaak onbekend met zelf betalen van funderingsschade
Woningeigenaren verwachten vaak dat de herstelkosten bij funderingsproblemen (deels) worden betaald door hun verzekeraar of de overheid. Dat blijkt uit de Consumentenmonitor...
Deelnemer als startpunt bij het inrichten van de keuzebegeleiding
De AFM heeftt het rapport ‘Keuzebegeleiding begint bij de deelnemer’gepubliceerd. De toezichthouder: "Het rapport helpt pensioenuitvoerders met...
Marktmonitor 2025 van start voor ruim 6.100 adviseurs en bemiddelaars
Op 17 februari start het invullen van de Marktmonitor adviseurs & bemiddelaars (MMAB). De totale groep van ruim 6.100 adviseurs en bemiddelaars die de digitale...
AFM sluit zich aan bij Nationale Coalitie Financiële Gezondheid
De AFM heeft zich aangesloten bij de Nationale Coalitie Financiële Gezondheid (NCFG). ADe NCFG is een coalitie van publieke en private organisaties die samen...
Kredietaanbieders van buiten Nederland niet gebonden aan maximum kredietvergoeding
In een zaak van de AFM tegen een online flitskredietaanbieder oordeelde de rechter dat elders in Europa gevestigde aanbieders van online flitskrediet niet gebonden...
AFM waarschuwt consumenten voor Frank Wim Brugman
De AFM waarschuwt consumenten voor Frank Wim Brugman die volgens de toezichthouder illegaal actief is als vermogensbeheerder. Hij beschikt niet over een vergunning...
Afhankelijkheid big tech heeft grote impact op financiële sector
De AFM constateert dat de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, duurzaamheid en internationalisering steeds sneller gaan en een steeds grotere impact...
De AFM en Stichting DSI hebben het convenant over vakbekwaamheid verlengd. Dit convenant, dat sinds 2018 van kracht is, richt zich op medewerkers die adviseren of...