"Transparantie kan leiden tot minder vertrouwen"

"Transparantie kan ook leiden tot daling van vertrouwen in de toezichthouder. Empirisch onderzoek naar de effecten van transparantie op vertrouwen is daarom wenselijk. Daarnaast is het zinvol te onderzoeken hoe het vertrouwen in de toezichthouder het vertrouwen in de onder toezicht staande sector beïnvloedt." Aldus AFM-bestuurder Femke de Vries in haar entreerede als hoogleraar aan de universiteit Groningen.

De Vries verwijst in haar rede bij het aanvaarden van de leerstoel Toezicht aan de faculteit Rechtsgeleerdheid in Groningen naar recent onderzoek van de AFM over de vraag welke vorm van transparantie bijdraagt aan vertrouwen in de toezichthouder. In dit onderzoek kregen duizend respondenten verschillende teksten over de AFM voorgelegd. De teksten hadden betrekking op het opleggen van een boete, het intrekken van een opgelegde boete en op de mededeling van de AFM dat zij zelf fouten had gemaakt bij het toezien op de herbeoordeling van rentederivaten door banken. De eerste groep respondenten kreeg een tekst waarbij de nadruk lag op het proces. Andere respondenten kregen een tekst waarbij de nadruk lag op het 'waarom' van de besluiten van de AFM. Tot slot werd bij een controlegroep het vertrouwen in de AFM gemeten zonder dat zij een tekst over de AFM te zien kregen. Bij het meten van vertrouwen werd onderscheid gemaakt tussen vertrouwen in de deskundigheid van de AFM, de goede bedoelingen van de AFM en het vertrouwen in de integriteit van de AFM.

De uitkomsten van dit onderzoek laten zien dat communiceren over het 'waarom' van overheidsoptreden meer bijdraagt aan vertrouwen dan communicatie over het proces, aldus De Vries. "In alle gevallen lijkt de toezichthouder er goed aan te doen in communicatie voldoende aandacht te besteden aan het ‘waarom’ van zijn handelen. Dan is de positieve bijdrage aan vertrouwen maximaal. Wanneer wordt gecommuniceerd over tekortkomingen in het toezicht (zoals bij de rentederivaten, red.) is het belangrijk de informatie niet te beperken tot procesinformatie om een daling van vertrouwen te voorkomen."

 

Lessen voor toezichthouders

Naast de oproep om de effecten van transparantie op vertrouwen verder te onderzoeken, geeft De Vries een aantal andere aanbevelingen:

1. Wees duidelijk over wat transparantie inhoudt. Het publiek heeft hoog gespannen verwachtingen over transparantie. Een toezichthouder moet echter afwegingen maken tussen effectiviteit, transparantie en rechtsbescherming van onder toezicht gestelden. Toezicht kan daardoor nooit volledige transparantie bieden. Om teleurstellingen te voorkomen doet de toezichthouder er goed aan om aan te geven waarover hij transparant kan zijn en waarover niet. Het openbaar maken van publicatiebeleid is een voorwaarde voor het scheppen van die duidelijkheid. Ook een uniform wettelijk kader voor alle toezichthouders kan hieraan bijdragen.

2. Koppel transparantie aan debat. Transparantie is meer dan alleen het ter beschikking stellen van informatie. De informatie zal ook altijd moeten worden geduid. Het debat hierover helpt de toezichthouder om het toezicht en het gebruik van de informatie te verbeteren. Ook helpt het debat bij het creëren van de juiste verwachtingen over toezicht en draagt het bij aan het vertrouwen in de toezichthouder.

3. Maak gebruik van kennis over menselijk gedrag. Als het openbaar maken van toezichtresultaten bedoeld is als instrument om de keuzes van de consument te faciliteren, dan doet de toezichthouder er volgens De Vries goed aan nog beter na te denken over hoe die keuzes tot stand komen. De gedragswetenschap biedt wat dit betreft belangrijke inzichten.

4. Wissel ervaringen uit tussen toezichthouders. Toezicht is zowel een wetenschap als vakmanschap, zegt De Vries. De sleutel voor goed vakmanschap ligt volgens haar in het combineren van inzichten uit de wetenschap met de ervaringen uit de praktijk. Dat onderstreept hoe belangrijk het is om ervaringen te delen tussen toezichthouders.

Reactie toevoegen

 

Reacties

Paul Schoo - 31 maart 2016

Tsja, de opgelegde transparantie bij banken, verzekeraars en intermediair door de toezichthouder heeft inderdaad geleid tot een afbraak van vertrouwen. Nu die zelfde transparantie voor de deur van de toezichthouder staat gaat de deur op slot.

Meer over
AFM: publicatie over Nxchange is in publiek belang

AFM: publicatie over Nxchange is in publiek belang

De AFM heeft Nxchange een aanwijzing gegeven vanwege het overtreden van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Nxchange schoot...

Vergunningplicht voor sommige aanbieders van groepsverzekeringen buiten de financiële sector

Vergunningplicht voor sommige aanbieders van groepsverzekeringen buiten de financiële sector

Bedrijven die groepsverzekeringen aanbieden aan hun klanten, hebben in bepaalde gevallen per 1 oktober 2025 een vergunning van de AFM nodig. Dat kan onder meer het...

Hypotheekbezitters vaak niet goed op de hoogte van kansen en risico’s

Hypotheekbezitters vaak niet goed op de hoogte van kansen en risico’s

Een aanzienlijk deel van de huiseigenaren verwacht dat verzekeraars de kosten betalen als hun woning schade oploopt door funderingsproblemen of overstroming. Dat...

Personalised pricing

Personalised pricing

(Pepijn van Kleef, MoneyView, in VVP 1-2024) Het heeft het nieuws niet écht gehaald. Er zijn geen kamervragen gesteld, er zijn nog geen collectieve claimstichtingen...

AFM: "Informeer pensioengerechtigde minstens maand vóór aanpassing variabel pensioen"

AFM: "Informeer pensioengerechtigde minstens maand vóór aanpassing variabel pensioen"

Van de huidige pensioenuitvoerders die een variabele uitkering bieden, informeert het merendeel zijn deelnemers nog steeds te laat voor de nieuwe uitkering. De AFM...

Ongeveer helft particuliere beleggers let op duurzaamheid

Ongeveer helft particuliere beleggers let op duurzaamheid

Bij particuliere beleggers die zelfstandig of met advies beleggen let ongeveer de helft soms of (bijna) altijd op de duurzaamheid van beleggingen die zij doen. Om...

Marktmonitor 2024 voor 6.300 adviseurs en bemiddelaars van start

Marktmonitor 2024 voor 6.300 adviseurs en bemiddelaars van start

De eerste groep adviseurs en bemiddelaars kan vanaf 12 februari de Marktmonitor (MMAB) voor 2024 invullen. Groep 2 vanaf 19 februari en groep 3 vanaf 26 februari....

Oplichting door nep AFM-medewerker blijft probleem

Oplichting door nep AFM-medewerker blijft probleem

Oplichting door een persoon die zich voordoet als AFM-medewerker blijft een probleem. De toezichthouder: "In 2023 gingen de meeste ontvangen signalen over mogelijke...

AFM: niet doorschieten bij personaliseren premie en winstmarge

AFM: niet doorschieten bij personaliseren premie en winstmarge

Personaliseren van premies en winstmarges mag de solidariteit en eerlijke behandeling van klanten niet ondermijnen. Die waarschuwing geeft de AFM in haar Agenda...

AFM: "Versnelling noodzakelijk in duurzaamheidstransitie financiële sector"

AFM: "Versnelling noodzakelijk in duurzaamheidstransitie financiële sector"

De duurzaamheidstransitie van de financiële sector gaat volgens de AFM minder snel dan gewenst. Zowel nationaal als internationaal groeit de maatschappelijke...