Balans tussen regels en eigen invulling
Leidraden van de AFM worden niet zelden benoemd als ‘regeltjes’. De term is illustratief voor het onderliggende gevoel: belemmerende verplichtingen, die tijdrovend zijn en innovatieve dienstverlening verhinderen. Maar de AFM zoekt juist de balans tussen regelgeving en eigen verantwoordelijkheid van de adviseur.
Als de AFM een leidraad publiceert, bijvoorbeeld over hypotheekadvies, is het doel om de kwaliteit van financiële dienstverlening te verhogen. Ten eerste moet de financiële dienstverlening die nog van onvoldoende kwaliteit is, zo snel mogelijk een voldoende niveau bereiken. Ten tweede biedt een voldoende niveau vaak de potentie om een goed of zelfs uitstekend niveau te behalen. Zo krijgen meer consumenten hoogwaardig financieel advies en neemt het vertrouwen in de gehele adviesmarkt toe. De keerzijde van de publicatie van leidraden, is dat de perceptie kan ontstaan dat de toezichthouder alleen waarde hecht aan ‘regeldenken’. Dit zou in de praktijk neerkomen op een adviesproces dat verwordt tot een af te lopen checklist, leidend tot een gevoel dat een eigen invulling niet langer wordt gewaardeerd. Hier is niemand bij gebaat: geen enkele klantsituatie laat zich immers volledig vatten in een leidraad. Tegelijkertijd moet het naleven van de wettelijke regels wel degelijk onderdeel zijn van een adviesproces. Uit de diverse onderzoeken naar de advieskwaliteit over impactvolle producten, blijkt dat een deel van de financieel adviseurs de regelgeving nog onvoldoende toepast. Als toezichthouder is het dan noodzakelijk om de regels onder de aandacht te brengen, waar nodig te verduidelijken en de naleving ervan te controleren.
Het is dus aan de AFM om de balans te bewaken tussen enerzijds het verduidelijken van de regels en anderzijds ruimte laten voor een eigen invulling door de adviseur. Eén van de belangrijkste manieren om deze balans te bereiken, is het uitgaan van de doelstellingen van de wetgever. Een voorbeeld is het inwinnen van kennis en ervaring bij advies. De AFM zou hierover kunnen zeggen: dit moet nu eenmaal, dus win het in en pas het toe. Het is echter zinvoller om de doelstelling van de wetgever hierbij te betrekken. Kennis en ervaring vormt een integraal onderdeel van het klantprofiel en kan zo worden benut in het adviesproces, bijvoorbeeld wanneer de klant wil afwijken van het advies.
Daarnaast kunnen de toon van uitleg van het advies op kennis en ervaring worden aangepast. Door de doelstelling te benoemen, wordt de toepasbaarheid duidelijker en blijft er ruimte voor een eigen invulling. Daarnaast passen we de stijl van publicaties aan op de stand van de markt. In de in maart gepubliceerde Visie op roboadvies, zijn veel voorbeelden opgenomen, omdat deze markt nog nieuw is. Deze voorbeelden komen voort uit gesprekken met de markt en kunnen helpen om te illustreren hoe de AFM bepaalde normen interpreteert. Zo bieden we concrete voorbeelden over het signaleren van tegenstrijdige antwoorden en het meten van twijfel bij geautomatiseerd advies. In de herziene leidraad over tweedepijler-pensioenadvies (gepubliceerd in augustus), werken we juist niet met voorbeelden, omdat we ervan uitgaan dat financieel adviseurs na de eerdere publicaties over dit onderwerp zelfstandig invulling zullen geven aan de normen. Zo proberen we voor iedere publicatie de meest passende stijl te kiezen.
Ondanks het benoemen van de doelstellingen en het aanpassen van de stijl, is het onvermijdelijk dat een leidraad door iedereen anders wordt ervaren. Sommigen vinden de verduidelijkingen concreet en bruikbaar, anderen ervaren de publicaties misschien als belerend of belemmerend. Vanwege de verschillen in voorkeuren kunnen we met een marktbrede publicatie nooit inspelen op ieders behoefte. De AFM staat daarnaast natuurlijk wel open voor individuele vragen die kunnen worden gesteld via het Ondernemersloket. Of via de InnovationHub, wanneer het knellende wet- of regelgeving met betrekking tot innovatieve financiële producten en diensten betreft.
‘Perceptie kan ontstaan dat AFM alleen waarde hecht aan regeldenken’
Specifiek aan financieel adviseurs zou ik een aantal suggesties willen geven. Ook als u soms het gevoel heeft dat een leidraad beknellend werkt, nodig ik u uit om toch te kijken hoe u er uw voordeel mee kunt doen. Bij de toepassing ervan in uw dagelijkse adviespraktijk, kunt u rekening houden met de doelstellingen van de normen om deze naar uw beste inzicht toe te passen. Want hoewel de AFM zich inzet voor de kwaliteit en toegankelijkheid van financiële dienstverlening, is het dankzij uw adviezen dat consumenten in staat zijn om de juiste, impactvolle financiële keuzes te maken. Neem daarom de regels in acht, maar vertrouw ook vooral op uw eigen professionaliteit.
Reactie toevoegen
Editie
Meer over
Martin van Rijn van AFM naar DNB
Martin van Rijn stopt op 24 mei 2023 als voorzitter van de RvT van de AFM. Dan loopt zijn termijn af. Per 1 juni 2023 wordt hij voorzitter van de Raad van Commissarissen...
Betere uitleg nodig bij verhoging pensioenen
Meerdere van de pensioenfondsen die vorig jaar overgingen tot verhogingen van de pensioenen hebben daarover niet duidelijk genoeg gecommuniceerd met hun deelnemers....
Toezichthouders breiden samenwerking digitaal toezicht uit
Het Samenwerkingsplatform Digitale Toezichthouders (SDT) richt twee extra Kamers op voor het afstemmen van toezicht op online platforms en op kunstmatige intelligentie. Bij...
Drempels voor consumenten bij zelf opbouwen pensioen
De AFM roept de sector op om te werken aan de bekendheid, toegankelijkheid en vergelijkbaarheid van de derde pensioenpijler. De toegang tot het derdepijlerpensioen...
Handvatten AFM voor adequaat communicatieplan tijdens pensioentransitie
De AFM heeft de leidraad communicatieplan gepubliceerd. De Wet toekomst pensioenen omschrijft een aantal specifieke momenten en onderwerpen waarover pensioenuitvoerders...
Geen zorgen over AFM-onderzoek naar hypotheekadvies
Brancheverenigingen maken zich geen zorgen over het door de AFM aangekondigde onderzoek naar de werkpraktijk van hypotheekadviseurs. De NVHP, Adfiz en OvFD laten...
Marktmonitor 2023 voor 6.500 adviseurs en bemiddelaars van start
De eerste groep adviseurs en bemiddelaars kan vanaf maandag 13 februari de Marktmonitor (MMAB) van de AFM voor 2023 invullen. Groep 2 kan dit vanaf 20 februari en...
AFM: "Pertinent niet de bedoeling dat alle deuren naar maatwerk dichtslaan"
“Wij zijn niet tégen maatwerk, we willen alleen dat het verantwoord gebeurt.” Dat zegt Zdenka van Schaik, bij de AFM verantwoordelijk voor het...
AFM: "Toegang tot financiële dienstverlening niet vanzelfsprekend"
De AFM roept in een nieuw rapport de financiële sector op om onderzoek te doen onder moeilijk bereikbare doelgroepen en kennis uit te wisselen om de toegankelijkheid...
AFM-bestuursvoorzitter: data en AI kunnen leiden tot discriminatie
"Niet iedereen is gebaat bij digitalisering van het financiële leven. Dat moeten we niet vergeten in ons enthousiasme voor de kansen", aldus AFM-bestuursvoorzitter...