Oplossen hardheden in de WIA en de verplichte AOV voor zelfstandigen

1. 22 augustus 2023, door Marjol Nikkels-agema
2. 0 reacties

Er is gekozen voor een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) voor zelfstandigen met een wachttijd van één jaar en uitvoering door het UWV. De verplichte AOV geldt alleen voor de IB-ondernemers, ook als ze personeel hebben. De verplichte AOV geldt dus niet voor de directeur-grootaandeelhouders (met een BV). En ook niet voor de zogenaamde resultaatgenieters die vallen onder de kleine-ondernemersregeling en vrijgesteld zijn van Btw-verplichtingen (ondernemers met maximaal 20.000 euro omzet per jaar).

Elke IB-ondernemer verzekert zich standaard voor een uitkering van 70 procent van het laatstverdiende inkomen tot aan de grens van 143 procent wettelijk minimumloon. De uitkering is gemaximeerd op 100 procent van het wettelijk minimumloon. De premie voor de standaardverzekering is op basis van huidige inzichten indicatief 7,5 tot acht procent van het inkomen tot de maximale premiegrondslag. Dit komt neer op ruim 200 euro per maand. De inning van de premie loopt via de Belastingdienst. De premie is fiscaal af trekbaar.

Het grote kritiekpunt op de oude Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ) was dat de uitkeringsgrondslag en premiegrondslag ongelijk van elkaar waren. Hierdoor was de premie voor zelfstandigen met hoge inkomens in verhouding erg hoog. Dit is nu niet meer het geval.

Onderzoek naar opt-out

Een grote wens van de zelfstandigenorganisaties en de private verzekeraars is de mogelijkheid van een opt-out. Dit betekent dat de zelfstandige uit de publieke verzekering kan stappen, als hij iets geregeld heeft met een tenminste gelijkwaardige dekking. Er wordt nog onderzocht of een opt-out mogelijk is. Dit is namelijk complex qua uitvoering.

De minister benoemt dat een opt-out gepaard gaat met gedragseffecten waardoor er extra soliditeitswaarborgen noodzakelijk zijn. Aan de zelfstandigen met een private verzekering kan daarom een stabiliteitsbijdrage gevraagd worden die ervoor dient om de publieke premie te stabiliseren.

Achterstanden

Het UWV kampt al met grote achterstanden vanwege een tekort aan verzekeringsartsen en de stijging van de WIA-instroom. De Algemene Rekenkamer is kritisch dat met de verplichte AOV er nog meer beoordelingen nodig zijn. Terwijl er de komende jaren ook nog veel verzekeringsartsen met pensioen gaan. Eind 2022 moesten al 17.000 mensen langer op de uit komst van hun WIA-claimbeoordeling wachten.

De minister is erop gefocust de grote achterstanden bij de sociaal-medische beoordelingen terug te dringen. Een genoemde oplossing voor het tekort aan de verzekeringsartsen is het werken met taakgedelegeerden en taakherschikking. Bij het UWV zijn ze hier volop mee bezig. Ook geldt tijdelijk een vereenvoudigde WIA-beoordeling voor de 60-plussers, waar de verzekeringsarts niet bij betrokken wordt. Mensen worden alleen beoordeeld door een arbeidsdeskundige en krijgen dan in principe een volledige arbeidsongeschiktheidsuitkering (WGA 80-100). Tenzij ze nog werken en minder dan 35 procent inkomensverlies hebben, de grens om in aanmerking te komen voor een WIA-uitkering. Als er mogelijk sprake is van duurzaamheid, kijkt er wel een verzekeringsarts mee en is er alsnog een IVA-uitkering mogelijk.

De vereenvoudigde WIA-beoordeling geldt voor personen die de grens van twee jaar ziekte bereiken tussen 1 oktober 2022 en 1 januari 2024 en dan 60 jaar of ouder zijn. De minister is van plan deze maatregel te verlengen voor het jaar 2024. Daar is al budget voor uitgetrokken. Uiterlijk op Prinsjesdag is bekend of de maatregel wordt verlengd.

Bij de vereenvoudigde beoordeling vindt er geen toerekening van de uitkering aan de werkgever plaats binnen de Werkhervattingskas en ook niet aan de WGA-eigenrisicodrager. De fi nanciering vindt namelijk plaats uit het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof). De minister zal uit de begroting van SZW zelf een financieringsbij drage voor deze regeling betalen. In de brief van 28 april 2023 kondigt de minister aan dat overigens de toerekening van alle 60-plussers uit het Aof gaat gebeuren. Dus ook de 60-plussers die via de reguliere beoordeling zijn gelopen. De (middel)grote werkgevers dienen wel goed te controleren of deze uitkeringen inderdaad niet worden toegerekend.

Toekenning no-riskpolis

De achterstand bij de WIA-beoordeling is lastig voor de werknemer die over wil gaan naar een potentiële nieuwe werkgever. Denk aan de situatie dat een werknemer al tijdens de 104 we ken gedetacheerd is bij een andere werkgever. De nieuwe werkgever wil alleen een contract aanbieden als het recht op de no-riskpolis geregeld is. Daarvoor moest er wel eerst een WIAbeschikking zijn. Dit is nu opgelost omdat de werknemer niet meer hoeft te wachten op de WIA-beschikking. De werknemer komt in aanmerking voor de no-riskpolis voor een nieuwe werkgever, mits hij een maatwerk no-risk-toekenning aanvraagt bij het UWV. Het WIA-team beoordeelt of de werknemer aan de gestelde voorwaarden voldoet.

IVA voorlopig niet afgeschaft

De minister heeft in haar WIA-hardheden brief van 26 augustus 2022 drie beleidsopties aan gekondigd die ze wilde gaan verkennen om capaciteit uit te sparen bij de verzekeringsartsen.

Dit zijn:

1. Laten vervallen van het duurzaamheidscriterium en afschaffen van de IVA.

2. Na vijf jaar volledige arbeidsongeschiktheid (WGA 80-100) duurzaam heid aannemen (aanpassen duurzaamheidscriterium).

3. Voor mensen die werken alleen op basis van feitelijke verdiensten een schatting maken van hun arbeidsongeschiktheidspercentage, en niet ook op basis van een theoretische schatting.

Na een eerste verkenning concludeert de minister dat optie 1 en optie 2 een meer fundamentele keuze vergen. Deze opties worden doorgeschoven voor afweging binnen de Onafhankelijke Commissie Toekomst Ar beidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS).

Optie 3 om alleen op basis van feitelijke verdiensten het arbeidson geschiktheidspercentage te bepalen, wordt wel verder uitgewerkt door UWV.

OCTAS heeft de opdracht om grondig en integraal advies te geven over een toekomstbestendig stelsel dat uitvoerbaar, betaalbaar en uitlegbaar is voor werkzoekenden, werkenden, werkgevers, de uitvoering en mensen die een beroep doen op dat stelsel. Een tussenrapportage van de probleemanalyse wordt in de zomer van 2023 verwacht. De aanbevelingen zullen begin 2024 opgeleverd worden.

Marjol Nikkels is vaktechnisch directeur CS Opleidingen.

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Meer over

• Marjol Nikkels
• CS Opleidingen