Financiële sector moet minder dominant

1. 12 oktober 2016
2. 1 reactie

De Nederlandse economie en samenleving is sinds de jaren tachtig sterk afhankelijk van de financiële sector. De positie van huishoudens, het mkb, grote bedrijven en pensioenfondsen is hierdoor bijzonder kwetsbaar. In het rapport 'Samenleving en financiële sector in evenwicht' komt de WRR met een reeks aanbevelingen om de sector zowel weerbaarder als minder dominant te maken. Hierdoor kunnen financiële diensten een meer ondersteunende rol in de samenleving vervullen.

Om het evenwicht te herstellen zijn aanpassingen nodig in zowel samenleving als in de financiële sector, constateert hoofdauteur Arnoud Boot. "De samenleving heeft zich erg afhankelijk gemaakt van de financiële sector, en is daardoor heel gevoelig geworden voor onevenwichtigheden in de financiële sfeer. Door deze afhankelijkheid te verminderen is de samenleving beter bestand tegen financiële crises en de procyclische impulsen vanuit de financiële sector."

Een kernprobleem is de inherente instabiliteit van de sector. Het redden van wankelende banken is kostbaar, was één van de dure lessen van de financiële crisis. Maar ook in niet-crisissituaties zijn er kosten. Zo is er in een opgaande economie te veel krediet voorhanden, terwijl er tijdens de recente recessie overmatig werd geknepen. "Scherper inzetten op de robuustheid van de sector is nodig, zeker ook gezien de vele onzekerheden waaraan de financiële sector onderhevig is en de speelruimte die zij behoeft", concludeert Boot.

Daarnaast moet de politieke dimensie van het beleid (beter) worden onderkend. Dit vraagt om een meer structurele en periodieke betrokkenheid vanuit de nationale politiek. Zeker op nationaal vlak is hiervoor voldoende beleidsruimte (denk aan hypotheekrenteaftrek en pensioenen).

 

Om de afhankelijkheid van de financiële sector te verminderen en samenleving en economie meer weerbaar te maken komt de WRR met de volgende aanbevelingen:

 

Verminder de blootstelling aan financiële dynamiek
• Stop de fiscale bevoordeling van schulden over eigen vermogen. Onderken hoe dit de inzet van risicodragend (eigen) vermogen ontmoedigt en de samenleving kwetsbaar maakt.
• Stimuleer een voor de samenleving meer productieve aanwending van vermogen. Denk hierbij aan een levensloopperspectief op sparen voor de eigen
woning en pensioenopbouw, en mogelijke fine-tuning van het schenkings- en successierecht.
• Bevorder aanpassingen in het pensioenstelsel die een oriëntatie op de langere termijn mogelijk maken. 

 

Versterk de onderhandelingspositie van burgers en bedrijven
• Stimuleer maatschappelijke waakhonden die proactief ordenend optreden.
• Bevorder de mogelijkheden voor consumenten tot krachtenbundeling.
• Bevorder standaardproducten.

Maak de financiële sector minder dominant en robuuster

Volgens de WRR vraagt de toegenomen afhankelijkheid om een nieuwe kijk op de financiële sector, die zowel minder dominant als robuuster moet worden. Een greep uit de aanbevelingen:

• Onderken noodzaak van een proactieve rol van de financiële sector om eigen speelruimte te herwinnen.
• Streef naar een verdere versterking van de balansen van verzekeraars en banken door middel van hogere ongewogen eigenvermogenbuffers. 

• Zorg voor een evenwichtiger fiscale behandeling van eigen en vreemd vermogen.

• Vergemakkelijk de markttoegang voor nieuwe financiële spelers.
• Stimuleer financieringskanalen buiten het bankwezen om.

Politiek en beleid

Financiële stabiliteit en de financiële diensten zelf zijn van fundamenteel belang voor het functioneren van de samenleving. Dit vraagt om een periodieke – en minder incidentgedreven – betrokkenheid van de politiek. In het beleid dient de bijdrage van financiële diensten aan de welvaart centraal te staan. Ook op dit gebied komt de WRR met verschillende aanbevelingen:

• Streef naar een betere afstemming tussen beleidsterreinen die direct en indirect de financiële dienstverlening beïnvloeden.

• Organiseer structurele politieke betrokkenheid bij de financiële problematiek. Gedacht kan worden aan een jaarlijks debat over de ‘Staat van het Financiële Systeem’, om los van incidenten de politieke aandacht bij de problematiek vast te houden en afwegingen samenhangend met andere beleidsterreinen te bespreken.

• Benut de ruimte voor een nationale koers en durf de eigen beleidsruimte te gebruiken die internationale financiële regelgeving toelaat, juist wanneer dit nodig is voor de behartiging van publieke belangen.

• Onderken de complexiteit van de sector, en daarmee de beperkingen van beleid en toezicht. 

• Zorg voor eenvoudige regels en streef naar een meer reflectieve rol van de toezichthouders.

Krachtenbundeling

Behalve voor financiële educatie en de invoering van standaardproducten pleit de WRR ook voor een krachtenbundeling aan de kant van de consument. "Net zoals de Consumentenbond die collectief energie inkoopt voor deelnemers – en daarbij dus eisen kan stellen op het gebied van begrijpelijkheid en veiligheid van het afgenomen product – kunnen vergelijkbare structuren worden opgezet voor financiële producten."

Op het gebied van pensioen wordt nu veel collectief geregeld. "Naar de toekomst toe lijken hier meer vrijheidsgraden te ontstaan. Het nadenken over krachtenbundeling en ‘countervailing power’ wordt dan belangrijk."

Verder zouden consumenten er volgens de WRR erbij gebaat zijn wanneer er effectieve en zichtbare maatschappelijke ‘waakhonden’ zijn die de belangen van consumenten behartigen. In Europa is er bijvoorbeeld de Financial Services User Group, die een dergelijke rol speelt. Dit kan een inspiratiebron zijn voor Nederland, meent onze nationale denktank.

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Abonnement aanvragen