"Overheid overschat financiële zelfredzaamheid"
Problematische schulden ontstaan mede doordat de overheid te hoge verwachtingen heeft van de financiële zelfredzaamheid van burgers. Voor veel mensen zijn de regels te ingewikkeld, en bovendien wordt te weinig rekening gehouden met de psychologie van mensen. Dat staat in de Verkenning 'Eigen schuld? Een gedragswetenschappelijk perspectief op problematische schulden' die de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft gepubliceerd.
Volgens de WRR-Verkenning moet 'eigen verantwoordelijkheid' het uitgangspunt blijven. "Wel moeten we ons realiseren dat het burgers soms moeilijk wordt gemaakt om die verantwoordelijkheid ook waar te maken, dat niet iedereen in gelijke mate beschikt over de daartoe vereiste mentale kenmerken en vermogens, en dat psychologische mechanismen de zaken nog eens kunnen bemoeilijken. Goed beleid houdt hiermee rekening."
Aanbevelingen
De raad doet drie aanbevelingen. De overheid zou allereerst moeten voorkomen dat mensen nodeloos in financiële problemen komen door keuzes zo in te richten dat mensen relatief makkelijk zullen uitkomen bij de optie die voor hen financieel gezien waarschijnlijk het beste is (nudging). Een voorbeeld is het veranderen van de standaardoptie bij een huwelijk van ‘gemeenschap van goederen’ in ‘beperkte gemeenschap’.
Als mensen toch in problematische schulden (dreigen te) komen, moet er eerder contact worden gelegd tussen schuldenaar en hulpverlener. De problemen zijn dan nog beter hanteerbaar, en de schuldenaar zit wellicht nog niet zo in de stress en paniek dat hij minder goed in staat is tot helder denken. Dit kan door de schuldhulpverlening laagdrempeliger te maken en door meer werk te maken van vroegsignalering.
Als mensen hun schulden aan de overheid niet meer afbetalen, moet de overheid haar bijzondere bevoegdheden tot invordering zoveel mogelijk pas inzetten nadat is vastgesteld dat de betreffende schuldenaren ook beschikken over voldoende middelen. Anders kan het gevolg zijn dat schuldenaren onder het bestaansminimum uitkomen, en daardoor welhaast gedwongen zijn om nieuwe schulden te maken.
Reactie toevoegen
Nvb: innovatieve financiële sector biedt ook kansen
De financiële instellingen hebben de lessen uit de kredietcrisis al goed opgepakt en de blootstelling aan financiële risico's beperkt. Anno 2016 is het...
Financiële sector moet minder dominant
De Nederlandse economie en samenleving is sinds de jaren tachtig sterk afhankelijk van de financiële sector. De positie van huishoudens, het mkb, grote bedrijven...
Wrr pleit voor robuuster financieel systeem
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) presenteert op 12 oktober het rapport 'Samenleving en financiële sector in evenwicht'. In dit rapport...