Objectief
(Voorwoord VVP 6-2021) door Willem Vreeswijk) Onderzoeken zijn nuttig. Ze bevatten weetjes, inzichten en vatten trends samen. Onderzoeken zijn vooral heel nuttig voor organisaties die de onderzoeken laten verrichten en wereldkundig maken. Je onderstreept namelijk je deskundigheid, je vermijdt de WC-eend-verdenking en je komt gratis in het nieuws. Prima, zolang we maar voor ogen hebben dat onderzoeken nooit objectief zijn.
In onze branche zijn de hypotheekonderzoeken razend populair. Een korte bloemlezing: uit onderzoek van duurzaam hypotheeklabel Woonnu blijkt dat verduurzaming volop kansen biedt voor hypotheekadviseurs; uit onderzoek van onder meer Munt Hypotheken en Finzie blijkt dat heel veel mensen heel graag hun overwaarde benutten voor een verbouwing; uit onderzoek van Van Bruggen Adviesgroep en Scheidingsexpert Nederland blijkt dat ouderen vaak financieel de pineut zijn bij een scheiding en onderzoeken van De Hypotheker en De Hypotheekshop onderstrepen voortdurend de krapte op de woningmarkt.
Het zijn interessante onderzoeken en ook redacties zijn er blij mee. Maar in hoeverre zijn onderzoeken objectief?
Graag wijs ik in dit kader op het boek Het best verkochte boek ooit* van econometrist Sanne Blauw. De uitleg bij de asteriks (uiteraard in kleine lettertjes) is: ‘*met deze titel’. “Of het nu je schoolrapport is of je salarisstrookje, de verkiezingsuitslagen of het aantal virusbesmettingen tijdens een pandemie – cijfers zijn overal en ze beinvloeden hoe jouw leven eruit ziet. Maar het grootste misverstand over cijfers? Dat ze objectief zouden zijn. Bedrijven misbruiken cijfers om hun product aan je te slijten, politici om lastige beslissingen te rechtvaardigen, wetenschappers om hun onderzoek kracht bij te zetten. En wij, cijferconsumenten, zijn ook niet onschuldig. We laten ons maar al te graag verleiden als de cijfers zeggen wat we willen geloven.”
Als je wilt weten of de cijfers in onderzoeken deugen, dien je volgens Blauw alert te zijn op zes punten: wie brengt het cijfer (wie heeft er baat bij), wat doen de uitkomsten met je emoties (zoek dan ook naar andere bronnen), wees alert als het cijfer gaat over bedachte concepten zoals economische groei, wees ook alert als de cijfers alleen gelden voor een specifieke groep en als het onderzoek een oorzakelijk verband aantoont, stel dan een aantal vragen: kan het ook toeval zijn, zijn er andere factoren die meespelen, zijn er andere factoren die meespelen? Andere tip: neem één onderzoek sowieso nooit voor waar aan. Tenslotte wijst Blauw op een aantal veelgemaakte fouten in de presentaties van cijfers: als er veel uitschieters zijn, zegt een gemiddelde niet veel; wees ervan bewust dat opeenvolgende plekken op ranglijstjes vaak niet écht van elkaar verschillen, wees beducht voor hoe cijfers in grafiekjes worden gepresenteerd en weet waar een percentage naar verwijst (is bijvoorbeeld de kans om een bepaalde ziekte op te lopen überhaupt al heel klein, dan is een toename x procent ook klein).
Maar wees je ervan bewust: onderzoeken zijn nooit objectief.
Reactie toevoegen
Meer over
Hoe maak je nazorg lonend? Dat is voor veel adviseurs de hamvraag. Recente uitspraken van de Geschillencommissie Kifid maakt deze vraag niet minder urgent. Kifid...
Anno 2019 is de vraag niet langer relevant waarom je een bedrijf hebt opgericht en waarom je onderneemt, maar gaat het om het ‘wat’. Wat doe je precies...