CPB: coronacrisis kan uitmonden in financiële crisis

1. 2 juni 2020
2. 0 reacties

Het CPB sluit niet uit dat de coronacrisis uitmondt in een financiële crisis. Het CPB in zijn 'Risicorapportage Financiële Markten 2020': "Veel is nog onzeker over de impact van de coronapandemie op financiële instellingen en de mate waarin deze zal terugslaan op de reële economie. Hoewel zeker Nederlandse banken weerbaarder zijn dan in 2008, kunnen we niet uitsluiten dat de coronacrisis alleen al vanwege de omvang ook een financiële crisis in gang zet. Bestaande kwetsbaarheden in het financiële systeem, zoals de wereldwijd hoge schuldenniveaus en de verslechterde kwaliteit van schulden, zouden de gevolgen van een dergelijke crisis versterken."

Cascade van problemen

Het CPB: "In Nederland vangt naast de overheid vooral het bedrijfsleven de eerste financiële klappen van de coronacrisis op. Door de contactbeperkingen, het veranderd consumenten- en investeringsgedrag en de doorwerking van buitenlandse schokken komen bedrijven op grote schaal in liquiditeits- en solvabiliteitsproblemen. Zo blijkt bijvoorbeeld uit eerste stresstesten van het CPB op de financiële buffers van het Nederlandse mkb, dat 25 procent van deze bedrijven tegen een liquiditeitsbehoefte aanloopt bij een omzetschok die zes maanden gaat duren. Hierbij houden we dan al rekening met het steunbeleid. In de sectoren horeca en vervoer ervaren relatief de meeste bedrijven problemen met liquiditeit. Door de omvang van de schok kan deze een cascade van problemen veroorzaken bij andere bedrijven, huishoudens, en financiële instellingen.

"Huishoudens met weinig vermogen zijn kwetsbaar voor inkomensverlies door de coronacrisis. Vooral zelfstandigen en flexwerkers zonder werk zullen door de coronacrisis hun financiële buffers moeten aanspreken, en hier zitten kwetsbare huishoudens tussen. Zo heeft een kwart van de ondernemers minder dan 3.000 euro vrij opneembaar spaargeld. Huiseigenaren met veel schuld ten opzichte van de waarde van hun huis zijn ook kwetsbaar als in de toekomst wellicht huizenprijzen gaan dalen. Het percentage huishoudens dat ‘onder water staat’ is met vier procent een stuk kleiner dan tijdens de kredietcrisis, onder andere door het verlagen van loan-to-value limieten en de introductie van aflossingseisen in de hypotheekrenteaftrek. Tijdens de periode die volgde op de crisis in 2008 bleek dat juist deze huishoudens hun consumptie sterk terugschroefden, wat negatieve macro-economische consequenties met zich meebracht."

Serieuze stresstest

Voor banken is de coronacrisis volgens het CPB "een zeer serieuze stresstest. De economische gevolgen doen de balansen van banken verslechteren: vermogenstitels zijn in waarde gedaald en betalingsproblemen en faillissementen tasten de kapitaalpositie verder aan. Nederlandse banken waren vlak voor de coronacrisis wel relatief sterk gekapitaliseerd en hadden weinig niet-presterende leningen, maar de komende tijd zal in de praktijk moeten blijken hoe de banken deze werkelijke stresstest doorstaan. Dan zal hopelijk ook duidelijk worden in hoeverre de rap genomen monetaire beleidsmaatregelen en versoepelingen hebben geholpen en wat weer de risico’s van deze maatregelen zijn. Banken zijn zeer belangrijke financiële intermediairs en als hun kapitaalpositie onder druk komt, werkt dit onder andere via minder kredietverlening door op de reële economie. 

"De huidige steunmaatregelen voor getroffen bedrijven helpen om het besmettingsgevaar naar banken te beperken, en daarmee ook de gevolgen voor de financiële stabiliteit. Een toekomstige afbouw van steunmaatregelen zal zijn weerslag hebben op banken omdat er dan meer probleemleningen en afschrijvingen ontstaan. Dit betekent overigens niet dat de maatschappelijke baten van steun tot in lengte van dagen de kosten overstijgen. De kans bestaat dat de overheid tegen hoge kosten te veel bedrijven overeind houdt die uiteindelijk niet levensvatbaar zijn.

"Risicovoller beleggen heeft Nederlandse financiële instellingen kwetsbaarder gemaakt voor de coronacrisis. Door de lage rente heeft de afgelopen jaren tot op zekere hoogte een zoektocht naar beter renderende maar risicovollere producten plaatsgevonden; dit noemt de economische literatuur search for yield. Voorafgaand aan de coronacrisis zijn hierdoor de beleggingsportefeuilles van Nederlandse financiële instellingen risicovoller geworden. Zeker verzekeraars en beleggingsfondsen zijn risicovoller gaan beleggen.

"Pensioenfondsen zijn daarentegen juist meer in staatsobligaties gaan investeren, al is deze portefeuille wel van een lagere kredietkwaliteit geworden. Nadeel van deze search for yield is dat een snelle stijging van de eerst lage risicopremies tot verliezen op bestaande portefeuilles leidt. De coronacrisis heeft deze risico’s (gedeeltelijk) doen materialiseren. 

"In de eurozone kunnen de extra overheidsuitgaven en oplopende schulden bij bedrijven, financiële instellingen en overheden leiden tot een nieuwe eurocrisis. In een aantal landen van de eurozone is de verwevenheid tussen overheden en banken via het bezit van staatsobligaties nog steeds aanwezig. Deze verwevenheid heeft tijdens de kredietcrisis, en de daaropvolgende eurocrisis, grote problemen opgeleverd. Wel zijn banken tegenwoordig beter gekapitaliseerd en is het aantal niet-presterende leningen teruggebracht. Ook zijn er stappen gezet in het reduceren van risico’s via een bankenunie, al is deze nog niet af. Er is bijvoorbeeld nog geen Europees depositogarantiestelsel. Hierdoor blijft de EMU kwetsbaar voor het langer aanhouden van de coronacrisis. Ook Nederland loopt risico’s, niet in de laatste plaats vanwege de blootstelling van de private sector aan aandelen- en obligatiemarkten en bankleningen in de zwaarst getroffen landen."

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Meer over

• coronacrisis
• Risicorapportage financiële markten

Abonnement aanvragen