Balans tussen regels en eigen invulling
Leidraden van de AFM worden niet zelden benoemd als ‘regeltjes’. De term is illustratief voor het onderliggende gevoel: belemmerende verplichtingen, die tijdrovend zijn en innovatieve dienstverlening verhinderen. Maar de AFM zoekt juist de balans tussen regelgeving en eigen verantwoordelijkheid van de adviseur.
Als de AFM een leidraad publiceert, bijvoorbeeld over hypotheekadvies, is het doel om de kwaliteit van financiële dienstverlening te verhogen. Ten eerste moet de financiële dienstverlening die nog van onvoldoende kwaliteit is, zo snel mogelijk een voldoende niveau bereiken. Ten tweede biedt een voldoende niveau vaak de potentie om een goed of zelfs uitstekend niveau te behalen. Zo krijgen meer consumenten hoogwaardig financieel advies en neemt het vertrouwen in de gehele adviesmarkt toe. De keerzijde van de publicatie van leidraden, is dat de perceptie kan ontstaan dat de toezichthouder alleen waarde hecht aan ‘regeldenken’. Dit zou in de praktijk neerkomen op een adviesproces dat verwordt tot een af te lopen checklist, leidend tot een gevoel dat een eigen invulling niet langer wordt gewaardeerd. Hier is niemand bij gebaat: geen enkele klantsituatie laat zich immers volledig vatten in een leidraad. Tegelijkertijd moet het naleven van de wettelijke regels wel degelijk onderdeel zijn van een adviesproces. Uit de diverse onderzoeken naar de advieskwaliteit over impactvolle producten, blijkt dat een deel van de financieel adviseurs de regelgeving nog onvoldoende toepast. Als toezichthouder is het dan noodzakelijk om de regels onder de aandacht te brengen, waar nodig te verduidelijken en de naleving ervan te controleren.
Het is dus aan de AFM om de balans te bewaken tussen enerzijds het verduidelijken van de regels en anderzijds ruimte laten voor een eigen invulling door de adviseur. Eén van de belangrijkste manieren om deze balans te bereiken, is het uitgaan van de doelstellingen van de wetgever. Een voorbeeld is het inwinnen van kennis en ervaring bij advies. De AFM zou hierover kunnen zeggen: dit moet nu eenmaal, dus win het in en pas het toe. Het is echter zinvoller om de doelstelling van de wetgever hierbij te betrekken. Kennis en ervaring vormt een integraal onderdeel van het klantprofiel en kan zo worden benut in het adviesproces, bijvoorbeeld wanneer de klant wil afwijken van het advies.
Daarnaast kunnen de toon van uitleg van het advies op kennis en ervaring worden aangepast. Door de doelstelling te benoemen, wordt de toepasbaarheid duidelijker en blijft er ruimte voor een eigen invulling. Daarnaast passen we de stijl van publicaties aan op de stand van de markt. In de in maart gepubliceerde Visie op roboadvies, zijn veel voorbeelden opgenomen, omdat deze markt nog nieuw is. Deze voorbeelden komen voort uit gesprekken met de markt en kunnen helpen om te illustreren hoe de AFM bepaalde normen interpreteert. Zo bieden we concrete voorbeelden over het signaleren van tegenstrijdige antwoorden en het meten van twijfel bij geautomatiseerd advies. In de herziene leidraad over tweedepijler-pensioenadvies (gepubliceerd in augustus), werken we juist niet met voorbeelden, omdat we ervan uitgaan dat financieel adviseurs na de eerdere publicaties over dit onderwerp zelfstandig invulling zullen geven aan de normen. Zo proberen we voor iedere publicatie de meest passende stijl te kiezen.
Ondanks het benoemen van de doelstellingen en het aanpassen van de stijl, is het onvermijdelijk dat een leidraad door iedereen anders wordt ervaren. Sommigen vinden de verduidelijkingen concreet en bruikbaar, anderen ervaren de publicaties misschien als belerend of belemmerend. Vanwege de verschillen in voorkeuren kunnen we met een marktbrede publicatie nooit inspelen op ieders behoefte. De AFM staat daarnaast natuurlijk wel open voor individuele vragen die kunnen worden gesteld via het Ondernemersloket. Of via de InnovationHub, wanneer het knellende wet- of regelgeving met betrekking tot innovatieve financiële producten en diensten betreft.
‘Perceptie kan ontstaan dat AFM alleen waarde hecht aan regeldenken’
Specifiek aan financieel adviseurs zou ik een aantal suggesties willen geven. Ook als u soms het gevoel heeft dat een leidraad beknellend werkt, nodig ik u uit om toch te kijken hoe u er uw voordeel mee kunt doen. Bij de toepassing ervan in uw dagelijkse adviespraktijk, kunt u rekening houden met de doelstellingen van de normen om deze naar uw beste inzicht toe te passen. Want hoewel de AFM zich inzet voor de kwaliteit en toegankelijkheid van financiële dienstverlening, is het dankzij uw adviezen dat consumenten in staat zijn om de juiste, impactvolle financiële keuzes te maken. Neem daarom de regels in acht, maar vertrouw ook vooral op uw eigen professionaliteit.
Reactie toevoegen
Editie
Meer over
AFM waarschuwt consumenten voor Frank Wim Brugman
De AFM waarschuwt consumenten voor Frank Wim Brugman die volgens de toezichthouder illegaal actief is als vermogensbeheerder. Hij beschikt niet over een vergunning...
Afhankelijkheid big tech heeft grote impact op financiële sector
De AFM constateert dat de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, duurzaamheid en internationalisering steeds sneller gaan en een steeds grotere impact...
De AFM en Stichting DSI hebben het convenant over vakbekwaamheid verlengd. Dit convenant, dat sinds 2018 van kracht is, richt zich op medewerkers die adviseren of...
AFM-brief mogelijke vergunningplicht bij bemiddelen in groepsverzekeringen
De AFM heeft een brief ontwikkeld om marktpartijen die gebruik maken van groepsverzekeringen erop te wijzen dat er mogelijk een vergunningplicht gaat gelden. De...
“Hypotheekfraude blijkt een relatief makkelijk verdienmodel”
“Hypotheekfraude blijkt een relatief makkelijk verdienmodel.” Dat schrijft de AFM in haar onlangs verschenen Trendzicht 2025. De toezichthouder: “Hoewel...
Embedded finance laat meerwaarde adviseur onverlet
(AFM in VVP-special Business Innovation 2024) Je auto voor een uur verzekeren tegen inbraak op een parkeerterrein, of direct een reisverzekering afsluiten bij...
Toekomstbestendige FD-sector vraagt om verantwoorde groei
In Sector in beeld Financieel dienstverleners 2024 vraagt de AFM vooral aandacht voor zaken die noodzakelijk zijn voor toekomstbestendige groei van een onderneming....
Hypotheek Visie gaat werk maken van AFM-aanbevelingen
Hypotheek Visie gaat de aanbevelingen in de AFM-verkenning 'Kwaliteit Hypotheekadvies 2024' op een rijtje zetten voor de ruim zestig aangesloten hypotheekadvieskantoren....
AFM ziet verbeterpunten bij kwaliteit hypotheekadviezen
Hypotheekadviseurs vragen over het algemeen alle verplichte elementen uit bij de klant, maar advisering over verantwoorde woonlasten en risicobereidheid blijven...
Pensioenfondsen nog te vaak onduidelijk in hun communicatie
De AFM constateert in een nieuw rapport verbeteringen in de communicatie aan deelnemers, maar ziet nog te vaak dat pensioenfondsen niet duidelijk genoeg zijn over...