Balans tussen regels en eigen invulling
Leidraden van de AFM worden niet zelden benoemd als ‘regeltjes’. De term is illustratief voor het onderliggende gevoel: belemmerende verplichtingen, die tijdrovend zijn en innovatieve dienstverlening verhinderen. Maar de AFM zoekt juist de balans tussen regelgeving en eigen verantwoordelijkheid van de adviseur.
Als de AFM een leidraad publiceert, bijvoorbeeld over hypotheekadvies, is het doel om de kwaliteit van financiële dienstverlening te verhogen. Ten eerste moet de financiële dienstverlening die nog van onvoldoende kwaliteit is, zo snel mogelijk een voldoende niveau bereiken. Ten tweede biedt een voldoende niveau vaak de potentie om een goed of zelfs uitstekend niveau te behalen. Zo krijgen meer consumenten hoogwaardig financieel advies en neemt het vertrouwen in de gehele adviesmarkt toe. De keerzijde van de publicatie van leidraden, is dat de perceptie kan ontstaan dat de toezichthouder alleen waarde hecht aan ‘regeldenken’. Dit zou in de praktijk neerkomen op een adviesproces dat verwordt tot een af te lopen checklist, leidend tot een gevoel dat een eigen invulling niet langer wordt gewaardeerd. Hier is niemand bij gebaat: geen enkele klantsituatie laat zich immers volledig vatten in een leidraad. Tegelijkertijd moet het naleven van de wettelijke regels wel degelijk onderdeel zijn van een adviesproces. Uit de diverse onderzoeken naar de advieskwaliteit over impactvolle producten, blijkt dat een deel van de financieel adviseurs de regelgeving nog onvoldoende toepast. Als toezichthouder is het dan noodzakelijk om de regels onder de aandacht te brengen, waar nodig te verduidelijken en de naleving ervan te controleren.
Het is dus aan de AFM om de balans te bewaken tussen enerzijds het verduidelijken van de regels en anderzijds ruimte laten voor een eigen invulling door de adviseur. Eén van de belangrijkste manieren om deze balans te bereiken, is het uitgaan van de doelstellingen van de wetgever. Een voorbeeld is het inwinnen van kennis en ervaring bij advies. De AFM zou hierover kunnen zeggen: dit moet nu eenmaal, dus win het in en pas het toe. Het is echter zinvoller om de doelstelling van de wetgever hierbij te betrekken. Kennis en ervaring vormt een integraal onderdeel van het klantprofiel en kan zo worden benut in het adviesproces, bijvoorbeeld wanneer de klant wil afwijken van het advies.
Daarnaast kunnen de toon van uitleg van het advies op kennis en ervaring worden aangepast. Door de doelstelling te benoemen, wordt de toepasbaarheid duidelijker en blijft er ruimte voor een eigen invulling. Daarnaast passen we de stijl van publicaties aan op de stand van de markt. In de in maart gepubliceerde Visie op roboadvies, zijn veel voorbeelden opgenomen, omdat deze markt nog nieuw is. Deze voorbeelden komen voort uit gesprekken met de markt en kunnen helpen om te illustreren hoe de AFM bepaalde normen interpreteert. Zo bieden we concrete voorbeelden over het signaleren van tegenstrijdige antwoorden en het meten van twijfel bij geautomatiseerd advies. In de herziene leidraad over tweedepijler-pensioenadvies (gepubliceerd in augustus), werken we juist niet met voorbeelden, omdat we ervan uitgaan dat financieel adviseurs na de eerdere publicaties over dit onderwerp zelfstandig invulling zullen geven aan de normen. Zo proberen we voor iedere publicatie de meest passende stijl te kiezen.
Ondanks het benoemen van de doelstellingen en het aanpassen van de stijl, is het onvermijdelijk dat een leidraad door iedereen anders wordt ervaren. Sommigen vinden de verduidelijkingen concreet en bruikbaar, anderen ervaren de publicaties misschien als belerend of belemmerend. Vanwege de verschillen in voorkeuren kunnen we met een marktbrede publicatie nooit inspelen op ieders behoefte. De AFM staat daarnaast natuurlijk wel open voor individuele vragen die kunnen worden gesteld via het Ondernemersloket. Of via de InnovationHub, wanneer het knellende wet- of regelgeving met betrekking tot innovatieve financiële producten en diensten betreft.
‘Perceptie kan ontstaan dat AFM alleen waarde hecht aan regeldenken’
Specifiek aan financieel adviseurs zou ik een aantal suggesties willen geven. Ook als u soms het gevoel heeft dat een leidraad beknellend werkt, nodig ik u uit om toch te kijken hoe u er uw voordeel mee kunt doen. Bij de toepassing ervan in uw dagelijkse adviespraktijk, kunt u rekening houden met de doelstellingen van de normen om deze naar uw beste inzicht toe te passen. Want hoewel de AFM zich inzet voor de kwaliteit en toegankelijkheid van financiële dienstverlening, is het dankzij uw adviezen dat consumenten in staat zijn om de juiste, impactvolle financiële keuzes te maken. Neem daarom de regels in acht, maar vertrouw ook vooral op uw eigen professionaliteit.
Reactie toevoegen
Editie
Meer over
AFM: we moeten samen aan de bak
De AFM ziet dat de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering, duurzaamheid en internationalisering elkaar raken en versterken. En ze raken niet een enkeling,...
Jonge cryptobezitters nemen meeste risico's
De meeste cryptobezitters zijn tussen de 25 en 45 jaar oud en de meerderheid is man, zo blijkt uit onderzoek onder 800 cryptobezitters vanaf 16 jaar van MWM2 in...
Nadere uitleg over toepassing van NHG beheercriteria bij ontslag hoofdelijke aansprakelijkheid
De AFM attendeert de sector op de regels die gelden bij ‘ontslag hoofdelijke aansprakelijkheid’. De NHG beheercriteria kunnen zonder nadere onderbouwing...
AFM: “Consument steeds beter bediend”
(Adviesvak over vijf jaar volgens de AFM, VVP 06-2022) “Wij verwachten dat door het maken van keuzes en het onderkennen van kwetsbaarheden bij het verlenen...
AFM houdt vast aan richtpunt onafhankelijk advies
De AFM houdt vast aan haar richtpunt dat onafhankelijkheid advies circa 60 procent van het totaal aantal aanbieders in beschouwing neemt met een maximum aantal van...
AFM wil duidelijk moment vaststellen vergelijkingsrente
De AFM consulteert een aanvulling op de 'Leidraad vergoeding voor vervroegde aflossing van de hypotheek’. De toezichthouder: “Wij zien aanleiding om...
AFM: zelfbeleggers niet goed geïnformeerd over kosten
De informatie over kosten aan execution-only-beleggers, voorafgaand aan de transactie, schiet vaak tekort, aldus onderzoek van de AFM bij een aantal beleggingsondernemingen....
AFM wijst op risico’s van ‘Buy Now, Pay Later’
De norm om direct te betalen of eerst te sparen kan door ‘Buy Now, Pay Later’ veranderen. Hierdoor kan ‘schuldgewenning’ ontstaan. Dat vindt...
Betalingsachterstanden vooral bij koopstarter met hoge hypotheek
In de groep koopstarters met hoge hypotheken komen betalingsachterstanden het meest voor. Dat blijkt uit een AFM-analyse van de financiële situatie van huishoudens...
AFM en DSI verlengen convenant vakbekwaamheid
De AFM en Stichting DSI hebben het convenant verlengd dat zij sinds 2018 hebben met betrekking tot de vakbekwaamheid van medewerkers die informeren of adviseren...