Concrete lessen uit de permacultuur voor financials

1. 20 oktober 2020, door Amba Zeggen En Gé Visser
2. 0 reacties

Verandering is nog steeds nodig in de financiële sector. Zeker, 2008 was een wake-up call voor hoe het ervoor stond in de sector. Business as usual had afgedaan. Oude vertrouwde gedragingen zoals focus op de kortetermijn, alleen sturen op winstmaximalisatie in euro’s en niet transparant handelen waren rijp voor de schroot. Net als en het negeren van mens, milieu en maatschappij bij het maken van plannen en keuzes. Het moest echt anders. Althans dat was het idee. Alleen als we de ontwikkelingen bekijken van de afgelopen twaalf jaar is de verandering eigenlijk heel beperkt.

Grootste probleem van het niet van de grond krijgen van een echte fundamentele verandering ligt bij het niet overtuigd zijn dat een andere koers mogelijk is. Deep down verscholen in de ziel van de sector is de overtuiging nog steeds dat de traditionele aanpak eigenlijk de enige is om te overleven. En ja, er is wel iets misgegaan in 2008, maar dat kwam door onverantwoordelijk gedrag van bestuurders en inhalige consumenten. Oftewel: een nieuwe weg inslaan is ongewis en eng.

Tijd dus voor de introductie van een systeem dat al jaren heeft bewezen echt te werken. Een mooie bron om van te leren en wellicht de eerste stappen naar anders denken en doen makkelijker te maken.

Permacultuur

Permacultuur in (agrarische zin) is het bedrijven van landbouw waarbij je gebruik maakt van de omgevingsfactoren zoals ze zijn. Je handelen en doen om bijvoorbeeld voor een goede oogst te zorgen, is in balans met de omgeving en vereist zo min mogelijk onnatuurlijke hulpmiddelen. Voordat je begint met het bebouwen van de grond observeer je de omgeving om te zien welke omgevingsfactoren zoals zon, wind, water maar bijvoorbeeld ook dieren de locatie beïnvloeden. Bij de keuzes voor het planten van gewassen hou je rekening met deze factoren. Kortom je handelt in balans met de omgeving en tegelijkertijd profiteer je van diezelfde omgeving.

Zonder de omgeving geweld aan te doen. Sterker nog je maakt slim gebruik van de elementen die aanwezig zijn. Je plant bijvoorbeeld expres notenbomen in de buurt van koeien die baat hebben bij de schaduw van deze boom. De bladeren van deze schaduwrijke boom zijn een uitstekende maaltijd voor de koeien en goed voor de kwaliteit van de bodem.

Erg leuk en sympathiek allemaal, maar hoe en wat kan de financiële sector hiervan leren? Het gaat nog steeds over planten, bomen en beestjes. Niet echt de wereld van haute finance . Waar zit de link precies?

De twaalf principes

Het adagium van Patrick R. Vickers, autoriteit op het gebeid van permacultuur, vat de te leren lessen prachtig samen: ‘Live as though you’re going to die tomorrow but farm as though you’re going to live forever’ . Vervang het woord ‘farm’ door bank, verzekeraar, adviseur of, doe eens gek, private equity en klaar is kees. Als je elk besluit langs deze meetlat legt, komen oude vertrouwde pilaren zoals het kortetermijndenken vanzelf in een ander daglicht te staan. Immers als je horizon oneindig is en je bent daar verantwoordelijk voor dan is het minder interessant hoeveel winst je het volgend kwartaal denkt te behalen. De vraag, hoe kun je ervoor zorgen dat je er over vijftig of honderd jaar nog bent, wordt dan veel belangrijker. De twaalf ontwerpprincipes zijn een uitstekende leidraad voor de financiële sector om de juiste koers te pakken en te behouden. In permacultuur terminologie: een leidraad voor het waarnemen, analyseren en handelen. Of dit nu gaat over het bepalen van strategische doelen, het wel of niet verkopen van producten aan klanten of het personeelsbeleid.

De twaalf principes starten bij het uitgangspunt (vrij vertaald) dat je rekening houdt met de belangen van alle stakeholders inclusief milieu en maatschappij. Of dit nu leden zijn uit de eigen groep (te vertalen naar collega’s vanuit de organisatie), de gemeenschap in het geheel (te vertalen naar klanten, aandeelhouders, toezichthouders, sectorgenoten en de maatschappij), of de belangen van de aarde zelf.

Zelfregulering

Een van de belangrijkste principes is het zelfreguleringsprincipe: ‘Gebruik zelfregulering en accepteer terugkoppeling’. Zelfregulering binnen de permacultuur betekent dat systemen zichzelf kunnen bedruipen door te leren van positieve en negatieve terugkoppeling binnen het systeem. Bijvoorbeeld door te veel te oogsten, verliest een bodem zijn vruchtbaarheid en biodiversiteit. De volgende oogst zal stukken minder zijn. Om het om te buigen moet je dus op zoek naar een effectieve balans tussen oogsten en behoud van bodemkwaliteit. Het systeem kan zichzelf steeds bijsturen door de terugkoppeling uit het systeem te gebruiken.

Een ander belangrijk onderdeel van permacultuurzelfregulering is het hanteren van een langetermijnhorizon, vrij van egocentrisme. Keuzes die je vandaag maakt, hebben een positieve impact op toekomstige generaties.

Hoe moet je dat vertalen naar een bank of verzekeraar? Heel simpel, organiseer je eigen feedback en doe er ook iets mee. Er zijn genoeg bronnen aan te wijzen van klanten, medewerkers en andere betrokkenen die feedback geven over het handelen en doen van een organisatie. Bijvoorbeeld de zorgvuldigheid die (niet) is gehanteerd bij het adviseren over derivaten. Voor veel mkb-ers kunnen we gerust concluderen dat het zorgvuldig adviseren niet erg goed is verlopen. Die feedback is in ieder geval afgegeven. Maar is daar nu ook iets mee gedaan? En daar bedoelen we niet mee de maatregelen afgedwongen door de AFM. Ook leuk, maar het gaat juist om een interne motivatie om het echt goed te doen.

Een mogelijkheid is bijvoorbeeld het invoeren van de ‘eigen oma-lakmoesproef’. Met andere woorden, zou je dit product ook aanbevelen aan je eigen familie? Onder vergelijkbare omstandigheden. Wellicht dat je nu dan minder omzet maakt omdat je niet alles wat los en vast zit kan verkopen. Tegelijkertijd zorg je door goed en zorgvuldig advies op de langere termijn voor een robuust financieel systeem.

Cultiveer diversiteit

Het diversiteitsprincipe is één-op-één te vertalen naar de financiële sector. In eerste instantie naar een van de belangrijkste beleggingsstrategieprincipes. Namelijk portefeuillediversificatie. Iedereen snapt dat het oliekoekendom is om al je kapitaal te investeren in één productsoort. Geen enkel weldenkend bestuur stopt al zijn vermogen in aandelen Unilever of Heineken. Een gezonde, robuuste beleggingsportefeuille bevat financiële producten uit verschillende sectoren met verschillende looptijden en rendementsverwachtingen. Waarom? Heel simpel, als zich een schok voordoet op de markt is de kans kleiner dat je gehele portefeuille onderuitgaat.

Maar ook de diversiteit van een organisatie en met name daar waar de besluiten worden genomen, is belangrijk. Er zijn legio onderzoeken waaruit blijkt dat diverse teams (divers in gender, afkomst, leeftijd, expertise, etcetera) vele malen succesvoller zijn dan homogene peers. Niet één visie of denkrichting overheerst. Verschillende standpunten worden gedeeld. Keuzes worden fijn geslepen aan diverse inzichten.

Overigens is het essentieel het volledige diversiteitprincipe na te leven. Namelijk dat je het moet gebruiken en waarderen . In moderne managementtaal heet dat inclusiviteit. Je kan namelijk nog zoveel diversiteit nastreven en allerlei programma’s optuigen om andersdenkenden te stimuleren om mee te doen maar als je die input niet gebruikt noch waardeert, blijf je een monocultuur behouden. Met alle gevolgen van dien.

Meer principes

En zo zijn er nog meer principes die je concreet kunt vertalen naar de sector en waar je hele eenvoudige acties aan kunt verbinden om een eerste stap naar verandering te zetten. Een boeiende exercitie om de principes te vertalen naar ons denken en handelen en in de financiële sector. Wat betekent bijvoorbeeld het principe: ‘Gebruik kleine en trage oplossingen’? En zijn we hier al mee bezig? Wat houdt ons tegen als dit nog geen onderdeel is van onze werkwijze? En hoe kunnen we wel voldoen aan dit klein en traag principe? Het kan soms verfrissend zijn om niet vanuit starre opgelegde regels en ander juridisch kader te kijken naar hoe je evenwichtig en duurzaam kunt opereren met behoud van winst in euro’s en tevreden klanten en medewerkers.

Eerste zaadje

Van het ‘wroeten in de aarde met principes’ kunnen we dus ontzettend veel leren in de financiële sector.

–Diversiteit helpt . En dan niet vanuit het parasiteren op andermans vermogen maar door op een gelijkwaardig niveau gebruik te maken van elkaars verschillen.

–Groei is niet per definitie goed . Niet elke weg om je marktaandeel te vergoten is ook verstandig of voegt iets toe aan de organisatie die je volgens eigen ethische principes wilt zijn.

–Langetermijn focus is belangrijk . Niet alleen omdat het beter is voor klanten of het functioneren van een maatschappij maar ook omdat het op de langer termijn beter en duurzaam resultaat in euro’s oplevert.

Binnen de permacultuur wordt slecht gedrag vroeg of laat afgestraft. Waarbij de veroorzaker van de situatie er (ook) onder lijdt. En dat is niet vanzelfsprekend in de financiële sector. Als er problemen zijn, worden reddingsplannen opgetuigd door de overheid of men haalt extra kapitaal op bij de aandeelhouders die geen verlies meer kunnen permitteren. Een echte correctie, zoals ander soort bestuurders, andere producten, of de organisatie opknippen in kleinere delen, vindt niet plaats. Of in ieder geval onvoldoende. De zelfregulerende werking hapert op sommige momenten. Met alle kwalijke gevolgen van dien. Dus dat laatste zetje moeten we dan maar als inspiratie ophalen uit de ontwerpprincipes van de permacultuur. Het eerste zaadje naar een echte verandering is hiermee geplant.

 

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Meer over

• Amba Zeggen
• VVP Special Duurzaamheid & Innovatie 2020
• Gé Visser