Pensioenwet door Eerste Kamer

Chris de Bruin - Bureau mr. de Bruin 31 mei 2023

Pensioenminnend Nederland: let op uw saeck! Hij is er dus door, die nieuwe Pensioenwet. Dat wil zeggen: voordat we er in de praktijk iets van gaan merken zijn we nog een paar jaar verder en in die tijd moet de voorlichting aan de deelnemers, maar vooral ook de overgang van die enorme collectieve pot met geld naar al die kleine individuele potjes geregeld gaan worden. Dat kan nog wat worden, met beide punten. Want de gemiddelde consument snapt geen fluit van het onderwerp pensioen en ik zie dat door deze wet nog niet beter worden. Wel slechter overigens, want diezelfde consument ziet straks dat hij gaat beleggen. Alleen al bij het woord zal bij velen de angst toeslaan verwacht ik. Ik heb in de afgelopen ruim dertig jaar gemerkt dat van de gemiddelde groep consumenten misschien wel 80% niet geschikt is voor beleggen, en nu wordt dat nog een verplicht nummer ook en dan ook nog met zijn pensioen. En vervolgens gaat hij ergens in de komende tijd een brief krijgen waarin staat dat zijn persoonlijke pensioenpot is vastgesteld op bedrag x. Dat zegt hem dus niks, net zo min als die 1500 miljard euro van nu hem iets zegt. Die consument is maar in één ding geïnteresseerd en dat is “hoeveel pensioen krijg ik en wanneer”. Een duidelijk antwoord daarop gaat hij straks dus niet meer krijgen. Hij zal het moeten doen met onbegrijpelijke teksten als “beschikbare premieregeling” en “solidariteitsfonds” en verder met de angst dat hij tekort komt. Bovendien is de vaststelling van de omvang van die persoonlijke spaarpot een exercitie die slechts door zeer weinigen gevolgd zal kunnen worden.Je kunt dus wachten op een stortvloed van vragen, twijfels, onzekerheden en mogelijk zelfs procedures en die komen allemaal terecht bij de fondsen en de werkgevers. Het geheel vindt zijn oorsprong ondermeer in het feit dat we steeds ouder worden en er dus meer geld in kas moet zijn om die levenslange pensioenen te kunnen uitbetalen. En verder is de rentestand is al jaren laag. Omdat de wetgever kennelijk ooit ook wel rekening hield met die omstandigheden, heeft er altijd in de regels gestaan dat in dat soort (destijds onvoorstelbare) omstandigheden het mogelijk was toegezegde indexaties achterwege te laten, de premies te verhogen of zelfs de uitkeringen te verlagen. Die indexaties vinden al jarenlang nauwelijks meer plaats. Dat leverde gemor op, omdat de koopkracht van de betreffende gepensioneerden daarmee terugliep. En toen het water nog verder aan de pensioenlippen van de fondsen kwam te staan, kwam de toezichthouder eerst met de wens dat de fondsen noodplannen moesten gaan opstellen en nog later kwam de discussie over het daadwerkelijk moeten gaan korten op de pensioenen in beeld. En zie wat er gebeurt: het heeft allemaal niet voldoende geholpen. En dan komt er een bestuurlijke reactie die langzamerhand kenmerkend is voor het oplossen van de grote vraagstukken in ons land: we gaan niet de regels die we voor die situaties hebben bedacht toepassen, nee we gaan de regels aanpassen aan de nieuwe omstandigheden, waarmee het probleem lijkt te zijn opgelost. Als je immers geen strenge handhavingsregels meer hebt, hoef je ze ook niet toe te passen en ben je van de discussie af. Wat er in feite gebeurt is dat het collectieve tekort in de spaarpot, niet meer voor rekening en verantwoording komt van de fondsen, maar van de individuele deelnemers. De fondsbestuurder kan, als die individuele spaarpot straks lager uitvalt dan eigenlijk nodig is (en dat blijkt dan misschien pas kort voor de pensioendatum), volstaan met een verwijzing naar de wetgever die in 2023 nu eenmaal die nieuwe wet gemaakt heeft. De deelnemer zoekt het maar uit! Deze hele discussie doet mij sterk denken aan wat er in de laatste weken vóór 16 oktober 1990 in de Teede Kamer gebeurde, toen de fiscale wetgeving (Brede Herwaardering) er door moest komen. Ik herinner me nog twee Kamerleden die de materie konden volgen (Vermeend en Vreugdenhil), en die andere 148 begrijpen er tot op de dag van vandaag nog steeds niks van. Dat zal nu toch niet weer het geval zijn? In die tussentijd hebben we ook nog een dossiertje “woekerpolissen” gehad. Het zal toch niet zo worden dat straks tegenvallende opbrengsten van pensioenbeleggingen ook aan dat dossier doen terugdenken? Is er dan helemaal niks goed aan die nieuwe wet? Nee, zo erg is het ook weer niet. Individualisering, ook van pensioenen, is mij uit het hart gegrepen. Maar wel graag zó, dat de doelgroep die het betreft, het begrijpt en er ook verstandig mee kan omgaan. Dat kan alleen als je het zo simpel mogelijk maakt én houdt. Daarvan is nu geen sprake.