"Transparantie kan leiden tot minder vertrouwen"
"Transparantie kan ook leiden tot daling van vertrouwen in de toezichthouder. Empirisch onderzoek naar de effecten van transparantie op vertrouwen is daarom wenselijk. Daarnaast is het zinvol te onderzoeken hoe het vertrouwen in de toezichthouder het vertrouwen in de onder toezicht staande sector beïnvloedt." Aldus AFM-bestuurder Femke de Vries in haar entreerede als hoogleraar aan de universiteit Groningen.
De Vries verwijst in haar rede bij het aanvaarden van de leerstoel Toezicht aan de faculteit Rechtsgeleerdheid in Groningen naar recent onderzoek van de AFM over de vraag welke vorm van transparantie bijdraagt aan vertrouwen in de toezichthouder. In dit onderzoek kregen duizend respondenten verschillende teksten over de AFM voorgelegd. De teksten hadden betrekking op het opleggen van een boete, het intrekken van een opgelegde boete en op de mededeling van de AFM dat zij zelf fouten had gemaakt bij het toezien op de herbeoordeling van rentederivaten door banken. De eerste groep respondenten kreeg een tekst waarbij de nadruk lag op het proces. Andere respondenten kregen een tekst waarbij de nadruk lag op het 'waarom' van de besluiten van de AFM. Tot slot werd bij een controlegroep het vertrouwen in de AFM gemeten zonder dat zij een tekst over de AFM te zien kregen. Bij het meten van vertrouwen werd onderscheid gemaakt tussen vertrouwen in de deskundigheid van de AFM, de goede bedoelingen van de AFM en het vertrouwen in de integriteit van de AFM.
De uitkomsten van dit onderzoek laten zien dat communiceren over het 'waarom' van overheidsoptreden meer bijdraagt aan vertrouwen dan communicatie over het proces, aldus De Vries. "In alle gevallen lijkt de toezichthouder er goed aan te doen in communicatie voldoende aandacht te besteden aan het ‘waarom’ van zijn handelen. Dan is de positieve bijdrage aan vertrouwen maximaal. Wanneer wordt gecommuniceerd over tekortkomingen in het toezicht (zoals bij de rentederivaten, red.) is het belangrijk de informatie niet te beperken tot procesinformatie om een daling van vertrouwen te voorkomen."
Lessen voor toezichthouders
Naast de oproep om de effecten van transparantie op vertrouwen verder te onderzoeken, geeft De Vries een aantal andere aanbevelingen:
1. Wees duidelijk over wat transparantie inhoudt. Het publiek heeft hoog gespannen verwachtingen over transparantie. Een toezichthouder moet echter afwegingen maken tussen effectiviteit, transparantie en rechtsbescherming van onder toezicht gestelden. Toezicht kan daardoor nooit volledige transparantie bieden. Om teleurstellingen te voorkomen doet de toezichthouder er goed aan om aan te geven waarover hij transparant kan zijn en waarover niet. Het openbaar maken van publicatiebeleid is een voorwaarde voor het scheppen van die duidelijkheid. Ook een uniform wettelijk kader voor alle toezichthouders kan hieraan bijdragen.
2. Koppel transparantie aan debat. Transparantie is meer dan alleen het ter beschikking stellen van informatie. De informatie zal ook altijd moeten worden geduid. Het debat hierover helpt de toezichthouder om het toezicht en het gebruik van de informatie te verbeteren. Ook helpt het debat bij het creëren van de juiste verwachtingen over toezicht en draagt het bij aan het vertrouwen in de toezichthouder.
3. Maak gebruik van kennis over menselijk gedrag. Als het openbaar maken van toezichtresultaten bedoeld is als instrument om de keuzes van de consument te faciliteren, dan doet de toezichthouder er volgens De Vries goed aan nog beter na te denken over hoe die keuzes tot stand komen. De gedragswetenschap biedt wat dit betreft belangrijke inzichten.
4. Wissel ervaringen uit tussen toezichthouders. Toezicht is zowel een wetenschap als vakmanschap, zegt De Vries. De sleutel voor goed vakmanschap ligt volgens haar in het combineren van inzichten uit de wetenschap met de ervaringen uit de praktijk. Dat onderstreept hoe belangrijk het is om ervaringen te delen tussen toezichthouders.
Reactie toevoegen
Reacties
Paul Schoo - 31 maart 2016
Tsja, de opgelegde transparantie bij banken, verzekeraars en intermediair door de toezichthouder heeft inderdaad geleid tot een afbraak van vertrouwen. Nu die zelfde transparantie voor de deur van de toezichthouder staat gaat de deur op slot.
Meer over
Rechter verlaagt AFM-boetes voor bestuurders failliete Finles
De AFM heeft op 10 september 2019 boetes opgelegd aan de bestuurders van beleggingsfonds Finles wegens nalatige bedrijfsvoering. De boetes zijn onherroepelijk...
AFM: "Klimaatrisico's inprijzen op woningmarkt"
Om de schadelijke effecten voor potentiële woningkopers- en eigenaren te mitigeren en deze risico’s effectief in te prijzen, verdient het volgens de AFM...
AFM Trendzicht 2024: onzekerheid op de financiële markten blijft
Terugvallende economische groei, verregaande digitalisering, het achterlopen van de duurzaamheidstransitie, introductie van veel nieuwe, Europese wet- en regelgeving...
AFM: Buy Now Pay Later moet onder Europese regelgeving vallen
De AFM is positief over de gedragscode van de aanbieders van Buy Now Pay Later (BNPL) om de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. Om consumenten voldoende...
Momentum dient tuchtklacht in tegen AFM-accountants
Momentum Capital stapt naar de Accountantskamer - het college dat is belast met het tuchtrecht voor accountants - omdat twee AFM-accountants de beroepsregels zouden...
AFM-boete van 50.000 euro voor Vast & Verzeker
De AFM heeft een last onder dwangsom van 50.000 euro opgelegd aan Vast & Verzeker B.V. vanwege het niet volledig aanleveren van informatie. De AFM wil onderzoeken...
Wij zijn nog lang niet overbodig
(Pepijn van Kleef van MoneyView in VVP 4) Al dertig jaar is MoneyView in de financiële sector de noodzakelijke luis in de pels. MoneyView werd opgericht om...
AFM publiceert Leidraad duurzaamheidsclaims
De AFM publiceert de Leidraad duurzaamheidsclaims. Met deze leidraad geeft de AFM handvatten aan financiële ondernemingen en pensioenuitvoerders voor het doen...
Verbond niet blij met consultatie DNB
Amper een half jaar nadat verzekeraars moeten voldoen aan het DNB-beleid over de onafhankelijkheid van raad van commissarissen, wordt dit beleid alweer herzien....
Zes procent zoekt goedkopere verzekeringsdekking
Zes op de 100 Nederlanders zegt te zijn overgestapt naar een goedkopere verzekering met een minder uitgebreide dekking. Aldus de AFM Consumentenmonitor voorjaar...