"Transparantie kan leiden tot minder vertrouwen"
"Transparantie kan ook leiden tot daling van vertrouwen in de toezichthouder. Empirisch onderzoek naar de effecten van transparantie op vertrouwen is daarom wenselijk. Daarnaast is het zinvol te onderzoeken hoe het vertrouwen in de toezichthouder het vertrouwen in de onder toezicht staande sector beïnvloedt." Aldus AFM-bestuurder Femke de Vries in haar entreerede als hoogleraar aan de universiteit Groningen.
De Vries verwijst in haar rede bij het aanvaarden van de leerstoel Toezicht aan de faculteit Rechtsgeleerdheid in Groningen naar recent onderzoek van de AFM over de vraag welke vorm van transparantie bijdraagt aan vertrouwen in de toezichthouder. In dit onderzoek kregen duizend respondenten verschillende teksten over de AFM voorgelegd. De teksten hadden betrekking op het opleggen van een boete, het intrekken van een opgelegde boete en op de mededeling van de AFM dat zij zelf fouten had gemaakt bij het toezien op de herbeoordeling van rentederivaten door banken. De eerste groep respondenten kreeg een tekst waarbij de nadruk lag op het proces. Andere respondenten kregen een tekst waarbij de nadruk lag op het 'waarom' van de besluiten van de AFM. Tot slot werd bij een controlegroep het vertrouwen in de AFM gemeten zonder dat zij een tekst over de AFM te zien kregen. Bij het meten van vertrouwen werd onderscheid gemaakt tussen vertrouwen in de deskundigheid van de AFM, de goede bedoelingen van de AFM en het vertrouwen in de integriteit van de AFM.
De uitkomsten van dit onderzoek laten zien dat communiceren over het 'waarom' van overheidsoptreden meer bijdraagt aan vertrouwen dan communicatie over het proces, aldus De Vries. "In alle gevallen lijkt de toezichthouder er goed aan te doen in communicatie voldoende aandacht te besteden aan het ‘waarom’ van zijn handelen. Dan is de positieve bijdrage aan vertrouwen maximaal. Wanneer wordt gecommuniceerd over tekortkomingen in het toezicht (zoals bij de rentederivaten, red.) is het belangrijk de informatie niet te beperken tot procesinformatie om een daling van vertrouwen te voorkomen."
Lessen voor toezichthouders
Naast de oproep om de effecten van transparantie op vertrouwen verder te onderzoeken, geeft De Vries een aantal andere aanbevelingen:
1. Wees duidelijk over wat transparantie inhoudt. Het publiek heeft hoog gespannen verwachtingen over transparantie. Een toezichthouder moet echter afwegingen maken tussen effectiviteit, transparantie en rechtsbescherming van onder toezicht gestelden. Toezicht kan daardoor nooit volledige transparantie bieden. Om teleurstellingen te voorkomen doet de toezichthouder er goed aan om aan te geven waarover hij transparant kan zijn en waarover niet. Het openbaar maken van publicatiebeleid is een voorwaarde voor het scheppen van die duidelijkheid. Ook een uniform wettelijk kader voor alle toezichthouders kan hieraan bijdragen.
2. Koppel transparantie aan debat. Transparantie is meer dan alleen het ter beschikking stellen van informatie. De informatie zal ook altijd moeten worden geduid. Het debat hierover helpt de toezichthouder om het toezicht en het gebruik van de informatie te verbeteren. Ook helpt het debat bij het creëren van de juiste verwachtingen over toezicht en draagt het bij aan het vertrouwen in de toezichthouder.
3. Maak gebruik van kennis over menselijk gedrag. Als het openbaar maken van toezichtresultaten bedoeld is als instrument om de keuzes van de consument te faciliteren, dan doet de toezichthouder er volgens De Vries goed aan nog beter na te denken over hoe die keuzes tot stand komen. De gedragswetenschap biedt wat dit betreft belangrijke inzichten.
4. Wissel ervaringen uit tussen toezichthouders. Toezicht is zowel een wetenschap als vakmanschap, zegt De Vries. De sleutel voor goed vakmanschap ligt volgens haar in het combineren van inzichten uit de wetenschap met de ervaringen uit de praktijk. Dat onderstreept hoe belangrijk het is om ervaringen te delen tussen toezichthouders.
Reactie toevoegen
Reacties
Paul Schoo - 31 maart 2016
Tsja, de opgelegde transparantie bij banken, verzekeraars en intermediair door de toezichthouder heeft inderdaad geleid tot een afbraak van vertrouwen. Nu die zelfde transparantie voor de deur van de toezichthouder staat gaat de deur op slot.
Meer over
Laura van Geest herbenoemd als AFM-voorzitter
Laura van Geest is herbenoemd als bestuursvoorzitter van de AFM voor een periode van vier jaar. De nieuwe termijn gaat in op 1 februari 2024. Van Geest (1962) is...
AFM-onderzoek naar kwaliteit van hypotheekadvies van start
De AFM is volgens Adfiz gestart met het eerder dit jaar aangekondigde onderzoek naar de kwaliteit van hypotheekadvies. De AFM heeft aangegeven voor het onderzoek...
Bliss ontvangt collectieve vergunning van AFM
De AFM heeft familiebedrijf Bliss Hypotheekadviseurs uit Spijkenisse een collectieve vergunning verleend. De goedkeuring van de vergunningaanvraag is inmiddels ook...
VVP-poll: 'Al mijn klanten met een aflossingsvrije hypotheek zijn geattendeerd op de risico's'
De AFM is tevreden met de inzet van de sector om klanten te wijzen op de risico's van een aflossingsvrije hypotheek. De afgelopen vijf jaar zijn namelijk 1,68 miljoen...
AFM en DNB tegen extra leenruimte alleenstaanden
AFM en DNB zijn tegen extra leenruimte voor alleenstaanden, zoals voorgesteld in de Wijzigingsregeling hypothecair krediet 2024. In hun reactie op de internetconsultatie...
Hypotheekaanbieders benaderden 1,68 miljoen klanten over hun aflossingsvrije hypotheek
Hypotheekaanbieders hebben de afgelopen vijf jaar 1,68 miljoen klanten benaderd over mogelijke risico’s van hun aflossingsvrije hypotheek. In die periode is...
AFM publiceert aanwijzing, ook al heeft VACZ belogingsregels aangepast
De AFM gaf op 25 oktober 2022 een aanwijzing aan Verzekeringsadviescentrum Zaanstad (VACZ) wegens overtreding van de Wft. VACZ schoot volgens de AFM tekort in verplichtingen...
VIP Congres ACT NOW!: the aftermovie
Nog even nagenieten van de tweede editie van het VIP Congres? Bekijk dan de sfeerimpressie van deze digitale innovatiedag, georganiseerd door VVP en de Stichting...
Sander Dekker nieuwe voorzitter raad van toezicht AFM
Sander Dekker is benoemd tot voorzitter van de raad van toezicht van de AFM. Dekker is sinds 1 januari 2023 bestuurder van het Maasstad Ziekenhuis. Daarvoor was...
AFM stelt vast dat veel DC-deelnemers een beperkte premie-inleg hebben
De AFM benadrukt dat de deelnemers met een beperkt pensioen (de zogeheten ‘grijze vlek’) niet uit het oog verloren dienen te worden. "Het risico van...