"Transparantie kan leiden tot minder vertrouwen"
"Transparantie kan ook leiden tot daling van vertrouwen in de toezichthouder. Empirisch onderzoek naar de effecten van transparantie op vertrouwen is daarom wenselijk. Daarnaast is het zinvol te onderzoeken hoe het vertrouwen in de toezichthouder het vertrouwen in de onder toezicht staande sector beïnvloedt." Aldus AFM-bestuurder Femke de Vries in haar entreerede als hoogleraar aan de universiteit Groningen.
De Vries verwijst in haar rede bij het aanvaarden van de leerstoel Toezicht aan de faculteit Rechtsgeleerdheid in Groningen naar recent onderzoek van de AFM over de vraag welke vorm van transparantie bijdraagt aan vertrouwen in de toezichthouder. In dit onderzoek kregen duizend respondenten verschillende teksten over de AFM voorgelegd. De teksten hadden betrekking op het opleggen van een boete, het intrekken van een opgelegde boete en op de mededeling van de AFM dat zij zelf fouten had gemaakt bij het toezien op de herbeoordeling van rentederivaten door banken. De eerste groep respondenten kreeg een tekst waarbij de nadruk lag op het proces. Andere respondenten kregen een tekst waarbij de nadruk lag op het 'waarom' van de besluiten van de AFM. Tot slot werd bij een controlegroep het vertrouwen in de AFM gemeten zonder dat zij een tekst over de AFM te zien kregen. Bij het meten van vertrouwen werd onderscheid gemaakt tussen vertrouwen in de deskundigheid van de AFM, de goede bedoelingen van de AFM en het vertrouwen in de integriteit van de AFM.
De uitkomsten van dit onderzoek laten zien dat communiceren over het 'waarom' van overheidsoptreden meer bijdraagt aan vertrouwen dan communicatie over het proces, aldus De Vries. "In alle gevallen lijkt de toezichthouder er goed aan te doen in communicatie voldoende aandacht te besteden aan het ‘waarom’ van zijn handelen. Dan is de positieve bijdrage aan vertrouwen maximaal. Wanneer wordt gecommuniceerd over tekortkomingen in het toezicht (zoals bij de rentederivaten, red.) is het belangrijk de informatie niet te beperken tot procesinformatie om een daling van vertrouwen te voorkomen."
Lessen voor toezichthouders
Naast de oproep om de effecten van transparantie op vertrouwen verder te onderzoeken, geeft De Vries een aantal andere aanbevelingen:
1. Wees duidelijk over wat transparantie inhoudt. Het publiek heeft hoog gespannen verwachtingen over transparantie. Een toezichthouder moet echter afwegingen maken tussen effectiviteit, transparantie en rechtsbescherming van onder toezicht gestelden. Toezicht kan daardoor nooit volledige transparantie bieden. Om teleurstellingen te voorkomen doet de toezichthouder er goed aan om aan te geven waarover hij transparant kan zijn en waarover niet. Het openbaar maken van publicatiebeleid is een voorwaarde voor het scheppen van die duidelijkheid. Ook een uniform wettelijk kader voor alle toezichthouders kan hieraan bijdragen.
2. Koppel transparantie aan debat. Transparantie is meer dan alleen het ter beschikking stellen van informatie. De informatie zal ook altijd moeten worden geduid. Het debat hierover helpt de toezichthouder om het toezicht en het gebruik van de informatie te verbeteren. Ook helpt het debat bij het creëren van de juiste verwachtingen over toezicht en draagt het bij aan het vertrouwen in de toezichthouder.
3. Maak gebruik van kennis over menselijk gedrag. Als het openbaar maken van toezichtresultaten bedoeld is als instrument om de keuzes van de consument te faciliteren, dan doet de toezichthouder er volgens De Vries goed aan nog beter na te denken over hoe die keuzes tot stand komen. De gedragswetenschap biedt wat dit betreft belangrijke inzichten.
4. Wissel ervaringen uit tussen toezichthouders. Toezicht is zowel een wetenschap als vakmanschap, zegt De Vries. De sleutel voor goed vakmanschap ligt volgens haar in het combineren van inzichten uit de wetenschap met de ervaringen uit de praktijk. Dat onderstreept hoe belangrijk het is om ervaringen te delen tussen toezichthouders.
Reactie toevoegen
Reacties
Paul Schoo - 31 maart 2016
Tsja, de opgelegde transparantie bij banken, verzekeraars en intermediair door de toezichthouder heeft inderdaad geleid tot een afbraak van vertrouwen. Nu die zelfde transparantie voor de deur van de toezichthouder staat gaat de deur op slot.
Meer over
AFM legt twee lasten onder dwangsom op voor niet invullen Marktmonitor 2023
De AFM heeft op 25 juli 2023 lasten onder dwangsom opgelegd aan twee ondernemingen die de Marktmonitor Adviseurs & Bemiddelaars (MMAB) 2023 niet tijdig hebben...
AI specifiek toezichtsthema DNB in 2024
DNB betrekt in 2024 vier specifieke thema’s sectorbreed in het toezicht op verzekeraars: Duurzaamheid in Toezicht Verzekeraars, Hypotheken & Vastgoed Verzekeraars,...
Forse AFM-boete Rabobank voor onverantwoorde hypotheekverstrekking
De AFM heeft een bestuurlijke boete van 12 miljoen euro opgelegd aan de Rabobank. Dit voor het overtreden van regels voor het verstrekken van hypothecair krediet....
AFM-boete voor Pensioenfonds Detailhandel
De AFM heeft een bestuurlijke boete van 136.000 euro opgelegd aan de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Detailhandel (Pensioenfonds Detailhandel). Dit omdat...
Kredietaanbieders moeten alert zijn op fouten in geautomatiseerde acceptatieprocessen
De AFM roept kredietaanbieders op om alert te zijn op fouten in geautomatiseerde kredietacceptatieprocessen. De verplichte kredietwaardigheidstoets voor consumenten...
DNB integreert duurzaamheidsrisico's verder in toezicht verzekeraars
DNB zal de duurzaamheidrisico’s bij verzekeraars (en pensioenfondsen) verder integreren in het toezicht. Aldus de toezichthouder in 'Toezicht in Beeld 2023'....
"Financiële dienst steeds kleinere schakel in het algehele koopproces"
"Niet de traditionele bank of verzekeraar heeft straks het primaire contact met de klant, maar de partij die uit de data de beste inzichten weet te peuren over wat...
VVP-poll: 'AFM moet harder optreden tegen advieskantoren die regels overtreden'
Er werd afgelopen week volop gestemd op de stelling 'Actieve provisietransparantie dwingt adviseurs te laten zien wat ze waard zijn'. Een meerderheid van 65 procent...
AFM: "Aandacht voor integere en beheerste bedrijfsvoering noodzakelijk"
Een deel van de financieel dienstverleners voldoet niet aan de minimale vergunningseisen. Dit gaat ten koste van de beheerste en integere bedrijfsvoering en kan...
Paul Schuiling: adviseren is informeren
"Hoewel de toezichthouder geen wettelijke bevoegdheden heeft in de beheerfase, betekent dit niet dat 'informeren' niet zorgvuldig en vakbekwaam moet plaatsvinden",...