Handhaving op wet DBA komt terug

1. 7 april 2023, door Marjol Nikkels
2. 0 reacties

Voor de Belastingdienst is het van belang om zelfstandigen en werknemers in loondienst van elkaar te kunnen onderscheiden. De twee categorieën werkenden worden namelijk voor de belastingen (fiscaal) en premies (sociale zekerheidsrecht) anders behandeld. De hoofdregel is dat er sprake is van een dienstverband als de arbeid persoonlijk ingevuld moet worden, er loon betaald wordt en iemand onder gezag werkt. In de praktijk zien we situaties dat een zelfstandige zonder personeel (zzp’er) langere tijd één opdrachtgever heeft. Dat wijst sneller op een dienstverband. Of dat de opdrachtgever naast het betalen een vergoeding ook de werkuren voorschrijft en opdrachten geeft. Ook dan is er snel sprake van een dienstverband.

Het kabinet wil de schijnzelfstandigen aanpakken omdat belastingen en sociale premies worden misgelopen. Als grote groepen werkenden niet meedoen aan het stelsel van sociale zekerheid neemt ook het bereik daarvan af en kan het moeilijker worden om ook kwetsbaarder werkenden voldoende bescherming te bieden. Voor de vakbeweging is een ander probleem dat er sprake is van oneerlijke concurrentie met werkgevers die wel werkenden in vaste dienst nemen. Verder is een zorg is dat er in de groeiende groep zzp’ers ook werkenden zijn die niet voldoende beschermd zijn tegen inkomensschokken door werkverlies en ziekte.

Handhaving

De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) was juist in 2016 ingevoerd om de schijnzelfstandigheid te verminderen. De wet regelt dat de opdrachtgever en de zzp’er (de opdrachtnemer) samen verantwoordelijk zijn voor de fiscale gevolgen van hun arbeidsrelatie. Zij moeten dus samen bepalen hoe zij hun arbeidsrelatie invullen: als dienstbetrekking (loondienst) of niet als dienstbetrekking. Hiervoor werden modelovereenkomsten geïntroduceerd. Echter, de opdrachtgever kon wel achteraf geconfronteerd worden met het betalen van sociale premies wanneer de werkzaamheden toch anders uitgevoerd werden dan in deze overeenkomst stond.

De wet DBA leidde tot veel onrust bij zelfstandig ondernemers en hun opdrachtgevers. Veel opdrachtgevers wilden geen werk meer aanbieden. Door de onrust is de handhaving van de wet DBA opgeschort. Sinds 2018 geldt de handhaving alleen maar voor kwaadwillenden en fraudeurs. Het huidige kabinet wil dat er vanaf 1 januari 2025 weer sprake is van volledige handhaving. Daarvoor gaan ze de criteria voor zelfstandigheid verduidelijken.

Drie hoofdcriteria

Het kabinet kondigt aan dat de regels vanuit de jurisprudentie in de regelgeving vastgelegd gaat worden. De drie hoofdcriteria zijn:

• Worden er instructies gegeven en wordt toezicht gehouden op het werk? (ook wel aangeduid als materieel gezag)
• Is het werk organisatorisch ingebed in de organisatie van de werkgevende?
• Is er sprake van zelfstandig ondernemerschap binnen een arbeidsrelatie? Dit biedt een contra-indicatie voor het bestaan van een arbeidsovereenkomst.

Naast het begrip ‘gezagsverhouding’ wordt dus het begrip ‘inbedding’ geïntroduceerd. Inbedding gaat over de mate waarin iemand onderdeel is van een organisatie. Het kabinet zal later met het werkveld bepalen hoe ze het begrip ‘inbedding’ precies gaan invullen. De zelfstandigenorganisaties waarschuwen nu al dat de aangekondigde maatregelen óók de mensen raken die overduidelijk ondernemer zijn en niet concurreren met werknemers in loondienst. Bijvoorbeeld de mensen die meerdere keren per jaar invallen voor werkneemsters die met zwangerschapsverlof zijn. Dat zijn overduidelijk zelfstandig ondernemers, maar ze werken wel steeds in een ‘ingebedde’ functie.

Ook gaat er een rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst komen dat gekoppeld wordt aan een uurtarief. Blijven mensen onder dit tarief, dan kunnen zij straks claimen dat ze eigenlijk werknemers zijn. Het rechtsvermoeden leidt dus tot een minimumtarief voor zelfstandigen. De hoogte van dit minimumbedrag staat nog niet vast.

Door aanscherping van de regelgeving is het de verwachting dat een deel van de zzp’ers niet langer op freelancebasis kan werken. In veel uitvoerende functies zal het moeilijker worden om nog zzp’ers in te zetten. Voorbeelden die genoemd worden komen met name uit de zorg, bouw of de journalistiek.

Afbouw zelfstandigenaftrek

Uit het rapport van de Commissie Regulering van Werk bleek hoe groot fiscaal de netto beloningsverschillen zijn tussen werknemers en zelfstandig ondernemers. Het kabinet zet in op het creëren van een gelijker speelveld voor contractvormen van werknemers en zelfstandigen. Hiervoor is in het Belastingplan 2023 de versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek aangekondigd. De aftrek was in 2022 al verlaagd van ruim 7.000 naar 6.310 euro. Voor 2023 is dat 5.030 euro. En in stappen wordt de zelfstandigenaftrek verder teruggebracht naar 900 euro in 2027. Ook is de fiscale oudedagsreserve (FOR) afgeschaft per 1 januari 2023.

Verder is de voorbereiding gaande voor de invoering van de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers. Het plan voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen moet uiterlijk in het eerste kwartaal van 2025 in de Staatscourant opgenomen worden. De vermoedelijke invoerdatum zal niet voor 2027 liggen.

Freelancers

Werkt uw klant veel met freelancers, dan is het nu al goed om na te denken in hoeverre ze ingebed in de organisatie zijn en of ze wel of niet onder een gezagsverhouding werken. Immers, vanaf 2025 gaat er door de fiscus volledig gehandhaafd worden. Maar ook nu loopt de organisatie al risico als de freelancer bij de rechter een dienstverband claimt en zo recht krijgt op ziekengeld of WW. Dit risico kan worden verminderd wanneer de freelancer in ieder geval bij meerdere opdrachtgevers werkt en qua inkomsten niet teveel afhankelijk is van één opdrachtgever. Ook kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer werken met de modelovereenkomsten zoals deze op de site van de Belastingdienst opgenomen zijn. Wel moet de feitelijke situatie ook overeenkomen met wat de modelovereenkomst beschrijft. Oftewel, er mag geen sprake zijn van een gezagsrelatie.

Marjol Nikkels is vaktechnisch directeur bij CS Opleidingen.

Reactie toevoegen

Naam

E-mailadres

Reactie

Organisatie

Telefoonnummer

VVPVIP HypothekenVVP Innovatie PlatformVIP SchadeVVP Twitter

Toevoegen 

Meer over

• Marjol Nikkels
• CS Opleidingen